علائم کیست تخمدان در دختر
علائم کیست تخمدان در دختر شامل تعدادی یافته بعضا غیر اختصاصی است که امروزه در میان جمعیت زنان جوان در سنین باروری شیوع بسیار زیادی پیدا کرده است. محققین علت این شیوع افزایش یافته را استعداد ژنتیکی، تغییر رژیم غذایی، تغییر سبک زندگی و افزایش اضافه وزن و چاقی ذکر می کنند. این بیماری می تواند در هر سنی از زمان شروع عادت ماهیانه تا زمان یائسگی رخ دهد. در طی این بیماری تنظیم سیکل تخمدانی که در حالت عادی شامل آزاد سازی تخمک و نیز هورمون های زنانه با نظم مشخص از تخمدان ها می باشد، دچار به هم ریختگی شده و مسبب ایجاد علائم این بیماری خواهد بود. از این علائم می توان به نامنظمی عادت ماهیانه یا عدم وجود عادت ماهیانه، رشد موهای زاید در نواحی غیرمعمول برای زنان، ناباروری، افزایش وزن، نازک شدن موها و ریزش مو با الگوی مردانه و آکنه اشاره کرد. نکته قابل توجه این است که کیست تخمدان در صورت عدم درمان می تواند باعث کاهش کیفیت زندگی در دختران جوان شود و نیز توانایی باروری آنان را در آینده به خطر بیاندازد. بنابراین مراجعه به متخصص زنان به محض مشاهده هر یک از یافته های ذکر شده در کنترل بیماری و جلوگیری از عوارض طولانی مدت آن در آینده تاثیر به سزایی خواهد داشت. در این محتوی قصد داریم شما را با شایع ترین علائم کیست تخمدان در دختر آشنا کنیم. بدیهی است چنانچه این یافته ها در شما یا اطرافیان وجود داشته باشد، بررسی تخصصی و دقیق آن و علت یابی این علائم در حیطه دانش متخصصین زنان ضروری می باشد.
فهرست مطالب
علائم علائم کیست تخمدان در دختر به چه علت بروز می کند؟
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) شایع ترین اختلال سیستم درون ریز در زنان است به نحوی که طبق آمار، 5٪-15٪ زنان در سنین باروری را در سراسر دنیا درگیر می کند. علت نام گذاری این سندرم به دلیل شکل گیری کیست های متعدد به علت سیکل های تخمدانی فاقد تخمک گذاری است. بنابراین فولیکول های تخمدانی (سلول های محافظی که اطراف هر تخمک را در بر گرفته اند) طی هر سیکل تخمدانی رشد می کنند اما تخمک خود را آزاد نمی کنند بنابراین تحلیل نمی روند و به شکل کیست در داخل تخمدان ها باقی می مانند. این کیست ها طی سونوگرافی قابل مشاهده اند اما در موارد نادر در صورتی که کیست ها خیلی بزرگ یا تعداد آنها زیاد باشد، به صورت توده شکمی نیز در معاینه یافت می شوند.
انواع علائم کیست تخمدان در دختر
مهم ترین علامت PCOS، نامنظمی عادت ماهیانه می باشد. این علامت می تواند از زمان شروع عادت ماهیانه در دختران خود را نمایان کند. شروع دیرهنگام عادت ماهیانه در دختران می تواند تظاهری از سندرم تخمدان پلی کیستیک باشد. به طور میانگین سن شروع عادت ماهیانه 12-13 سالگی می باشد البته این زمان به علل مختلفی بستگی دارد از جمله ژنتیک، رژیم غذایی، فعالیت بدنی، وزن، آب و هوا و... بنابراین تشخیص طبیعی یا بیمارگونه بودن شروع دیر هنگام عادت ماهیانه در یک دختر بایستی با تشخیص متخصص صورت گیرد. همچنین پس از شروع اولین عادت ماهیانه، نامنظمی سیکل ها می تواند یک نشانه از وقوع این سندرم باشد. فاصله طبیعی بین سیکل های تخمدانی21تا 35 روز است و چنانچه فردی کمتر از 9 سیکل عادت ماهیانه در سال داشته باشد، این مسئله می تواند نشانه ای از PCOS باشد. اگرچه در دو سال اول شروع عادت ماهیانه، وقوع سیکل های نامنظم طبیعی است. همچنین در موارد شدید این سندرم، بیمار دچار عدم وقوع سیکل ماهیانه به مدت بیشتر از6 ماه می گردد.
می توان گفت این اختلال، عامل بیشتر علائم ایجاد شده در طی PCOS می باشد. از جمله علائمی که در اثر افزایش هورمون های مردانه در بیماران PCOS ایجاد می شود آکنه است چرا که هورمون های مردانه باعث افزایش تولید چربی در پوست می گردند. علامت دیگر افزایش رشد موهای زاید می باشد. این علامت به صورتی است که فرد دچار رشد موهای ضخیم در نواحی ای که در حالت عادی در زنان دارای موهای نازک می باشد می شود برای مثال بین سینه ها، زیر چانه، بالای گردن، خط وسط و زیر شکم و... یافته دیگر، ریزش مو با الگوی مردانه است. بیماران دچار PCOS با پیشرفت بیماری، نازک شدن موها و ریزش موها با ارجحیت بالای سر و نیز وسیع شدن فرق سر را تجربه خواهند کرد. در موارد بسیار شدید و درمان نشده PCOS، میزان زیاد هورمون های مردانه منجر به ایجاد ویژگی های مردانه مثل افزایش توده عضلانی و بم شدن صدا می شود.
چنانکه جلوتر اشاره شد، زنان با بیماری PCOS دچار کاهش تعداد سیکل های ماهیانه در طی سال و در موارد شدید دچار قطع قاعدگی می گردند. از آن جایی که طی هر سیکل قاعدگی یک تخمک از تخمدان ها آزاد می گردد تا منجر به لقاح گردد، در صورت عدم آزاد شدن تخمک به صورت موثر از تخمدان ها که در بیماران PCOS خصوصا در صورت قطع سیکل های قاعدگی اتفاق می افتد ، احتمال باروری در فرد کاهش می یابد. همچنین در صورت بارداری، بیماران PCOS در معرض خطر بالاتری برای سقط جنین می باشند.
پیدایش ضایعات پوستی ضخیم مخملی خاکستری تا قهوه ای در نواحی چین دار بدن، پشت و اطراف گردن و هاله دور سینه ، نشان دهنده مقاومت طولانی مدت بافت های بدن به انسولین می باشد که طی بیماری PCOS اتفاق می افتد. مقاومت به انسولین این بیماران را مستعد ابتلا به دیابت نوع 2 می کند که در ادامه راجع به آن صحبت خواهد شد. همچنین مقاومت به انسولین می تواند باعث تشدید عدم تخمک گذاری و نیز تولید هورمون های مردانه در تخمدان شود.
در مواردی چنانچه کیست تخمدان شناسایی نشده و مورد درمان قرار نگیرد، می تواند سایز آن به تدریج افزایش یابد تا جایی که به صورت ناگهانی پاره می شود و باعث ایجاد درد بسیار شدید و تحریک پرده های شکمی (صفاق) می گردد که نیازمند جراحی اورژانسی خواهد بود.
بیماری های زمینه ای همراه با سندرم تخمدان پلی کیستیک
40-85٪ افراد مبتلا به PCOS دچار چاقی یا اضافه وزن می باشند. چاقی در PCOS با ارجحیت تجمع چربی شکمی اتفاق می افتد. در واقع چاقی و PCOS علت و معلول یکدیگر و تقویت کننده هم می باشند. چاقی در PCOS می تواند به تنهایی یا در قالب اختلالی به نام سندرم متابولیک اتفاق بیفتد که شامل افزایش فشار خون، افزایش تری گلیسیرید (نوعی چربی در خون) و کاهش HDL (چربی مفید خون)، افزایش سطح قند خون علاوه بر چاقی شکمی می باشد. اختلالات چربی خون همچنین می تواند باعث ایجاد کبد چرب شود. کبد چرب باعث نارسایی کبد در موارد بسیار شدید تجمع چربی می گردد.
طبق آمار، دیابت نوع 2 می تواند گریبان گیر حدود 10٪ از بیماران PCOS شود. در صورت وجود سابقه خانوادگی دیابت نوع2 در فامیل درجه اول، ریسک ایجاد این اختلال افزایش می یابد.این مسئله می تواند به علت وجود مقاومت به انسولین در بیماران PCOS ایجاد شود. همچنین اضافه وزنی و سندرم متابولیکی که در این بیماران وجود دارد، از عوامل مستعد کننده به ابتلا به دیابت نوع 2 است.
در افراد PCOS به علت افزایش ضخامت دیواره داخلی رحم، شانس بیشتری برای ابتلا به سرطان رحم وجود دارد. علت این افزایش ضخامت دیواره رحم، بی نظمی های هورمونی است به نحوی که دیواره داخلی رحم طی PCOS به مدت طولانی ای در معرض استروژن قرار می گیرد که باعث رشد آن می شود همچنین به علت وجود سیکل های غیر تخمک گذار، دیواره رحم ریزش پیدا نمی کند، علاوه بر آن به علت اینکه در معرض ترشح کمتر پروژسترون قرار می گیرد، دیواره داخلی رحم به سلول های طبیعی تمایز نمی یابد و در نتیجه ریسک سرطانی شدن آن افزایش پیدا می کند. چاقی و مقاومت به انسولین هم دو عامل موثر دیگر در افزایش ریسک سرطان رحم در بیماران PCOS هستند.
سخن پایانی
با توجه به علائم بالینی شایع و بعضا غیر اختصاصی PCOS و نیز عوارض جدی و ناتوان کننده آن، اهمیت تشخیص و درمان به موقع این اختلال، قابل توجه است. درمان PCOS شامل خطوط درمانی مختلفی از تغییر سبک زندگی گرفته تا انواع درمان های دارویی و نهایتا جراحی در موارد شدید یا کیست خون ریزی دهنده پاره شده می باشد که هر کدام از آنها بسته به شرایط بیمار می تواند توسط پزشک به کار گرفته شود. بنابراین نکته حائز اهمیت این است که در صورت مشاهده هر یک از علائم ذکر شده حتما به متخصص زنان مراجعه کنید و از خود درمانی یا بی توجهی به علائم اکیدا بپرهیزید. در صورت وجود هر یک از علامت ها یا فاکتورهای خطر این سندرم در خود، می توانید با مراجعه به این مرکز تخصصی، از راهنمایی متخصصین مجموعه جهت درمان دقیق و اختصاصی بیماری خود بهره مند شده و در صورت مطرح شدن تشخیص PCOS از ایجاد عوارض طولانی مدت و ناتوان کننده آن پیشگیری کنید.