کیست تخمدان
کیست تخمدان به کیسه ای پر از مایع در تخمدان یا روی سطح آن گفته می شود. زنان دارای دو تخمدان - هر کدام به اندازه و شکل یک بادام هستند که در دو طرف رحم قرار گرفته اند. تخمک ها که در تخمدان رشد کرده و بالغ می شوند ، در سال های باروری در چرخه ماهانه آزاد می شوند. بسیاری از زنان در طول عمر خود در برخی مواقع کیست تخمدان دارند. بیشتر کیست های تخمدان در بسیاری از مواقع مشکل خاصی ایجاد نمی کنند و بی ضرر هستند. بیشتر این کیست ها در طی چند ماه خود به خود و بدون هیچ درمان خاصی ناپدید می شوند.با این حال ، کیست تخمدان - به ویژه آن هایی که دچار پارگی می شوند - می توانند علائم جدی ایجاد کنند. بنابراین توصیه میشود ، معاینات منظم لگن را انجام دهید و علائمی را که می تواند نشان دهنده ی یک مشکل جدی باشد، بدانید. ما در این مقاله سعی می کنیم به بررسی بیشتر این موضوع بپردازیم و اطلاعاتی را که نیاز است، در اختیار شما قرار دهیم. با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
کیست تخمدان چیست؟
تخمدان ها تشکیل دهنده ی بخشی از سیستم تولید مثل زنان می باشند. که در پایین شکم در دو طرف رحم قرار گرفته اند. زنان دارای دو تخمدان هستند که تخمک تولید می کند و همچنین کار تولید و آزاد سازی هورمون های استروژن و پروژسترون را بر عهده دارند.گاهی اوقات ، کیسه ای پر از مایع در یکی از تخمدان ها ایجاد می شود که به آن کیست می گویند. کیست تخمدان بسیار شایع می باشد به طوری که درصد زیادی از خانم ها در طول زندگی خود حداقل به یک کیست مبتلا می شوند. با این حال در بیشتر موارد ، بدون درد هستند و علائمی ایجاد نمی کنند.
انواع کیست تخمدان
انواع مختلفی از کیست تخمدان مانند مانند کیست های درموئید و کیست های آندومتریوما وجود دارند. در این میان ، کیست های عملکردی شایع ترین نوع هستند. از انواع کیست های عملکردی می توانت به دو نوع کیست فولیکول و جسم زرد اشاره کرد.
کیست فولیکول
در طی چرخه قاعدگی بانوان ، تخمک در داخل کیسه ای رشد می کند که به آن فولیکول گفته میشود. فولیکول در داخل تخمدان قرار دارد. در بیشتر موارد ، این فولیکول پاره شده و تخمک از آن آزاد می شود. اما اگر فولیکول پاره نشود ، مایع درون فولیکول می تواند باعث ایجاد کیست در تخمدان شود.
کیست های جسم زرد
فولیکول ها معمولاً پس از آزاد شدن تخمک از بین می روند. اما اگر از بین نروند و دهانه فولیکول باز نشود ، مایع اضافی می تواند در داخل کیسه جمع شود که به این تجمع مایعات، کیست جسم زرد می گوییم.
انواع دیگر کیست تخمدان عبارت هستند از:
کیست های درموئید: رشد کیسه ای درداخل تخمدان ها که می تواند حاوی مو ، چربی و سایر بافت ها باشد.
سیستادنوم: به یک ضایعه غیر سرطانی که در سطح خارجی تخمدان ها رشد کرده اطلاق می شود.
آندومتریوم: بافت هایی که در حالت عادی در داخل رحم رشد می کنند می توانند در خارج از رحم رشد کنند و به تخمدان ها متصل شوند و در نتیجه ایجاد کیست کنند.
برخی از زنان به بیماری به نام سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستند . در این بیماری تخمدان ها حاوی تعداد زیادی کیست کوچک هستند. این حالت می تواند باعث بزرگ شدن بیش از حد تخمدان ها شود. در صورت عدم درمان ، تخمدان های پلی کیستیک می توانند ایجاد ناباروری کنند.
علائم کیست تخمدان
اغلب اوقات ، کیست تخمدان مشکلی ایجاد نمی کند. با این حال ، علائم می توانند با بزرگ تر شدن کیست ظاهر شوند. علائم کیست تخمدان عبارت هستند از:
لکه بینی که به صورت خونریزی هایی با مقدار کم می باشد که در طول دوره ماهیانه دیده می شوند ولی با خونریزی اصلی قاعدگی فرق دارد.
نفخ یا تورم شکم
دردناک شدن حرکات روده ای
درد لگنی قبل از عادت ماهیانه یا در طول آن
مقاربت جنسی دردناک
درد کمر یا ران ها
حساس شدن پستان ها
تهوع و استفراغ
علائم شدید کیست تخمدان که نیاز به مراجعه سریع به پزشک دارند عبارتند از:
درد شدید لگن یا درد با ماهیت تیز در لگن
تب
ضعف یا سرگیجه
تنفس سریع و پی در پی
این نشانه ها می تواند حاکی از پارگی کیست یا پیچ خوردگی تخمدان باشد. اگر این عوارض به موقع درمان نشوند ، می توانند عواقب جدی ای به همراه داشته باشند.
عوارض کیست تخمدان
کیست های تخمدان اگر در تصویر برداری حاوی برجستگی و ساختار اضافه ای نباشند، کیست های ساده گفته می شوند که بیشتر این کیست ها خوش خیم هستند و بدون درمان بخصوصی، خود به خود از بین می روند. این کیست ها ، در اغلب اوقات ، علائم کمی ایجاد می کنند. اما اگر در تصویر برداری در داخل این کیست ها مورد مشکوکی یافت شود، گاها نیازمند نمونه برداری و بررسی بیشتر می باشد.
پیچ خوردگی تخمدان یکی از عوارض ناشایع کیست های تخمدان می باشد. این حالت زمانی ایجاد می شود که کیست بزرگ باعث پیچ خوردن تخمدان یا حرکت از موقعیت اصلی خود می شود. در نتیجه خونرسانی به تخمدان قطع می شود و در صورت عدم درمان می تواند باعث آسیب یا مرگ بافت تخمدان شود. پیچ خوردن تخمدان اگرچه شایع نمی باشد ، اما تقریباً 3 درصد از جراحی های اورژانس زنان را تشکیل می دهد.
پارگی کیست های تخمدان اگر چه نادر است، اما می توانند باعث درد شدید و خونریزی داخلی شوند. این عارضه خطرناک، می تواند منجر به ابتلا به عفونت شود و در صورت عدم درمان می تواند تهدید کننده ی زندگی فرد باشد.
تشخیص کیست تخمدان
پزشک معمولا کیست تخمدان را طی معاینه روتین لگن تشخیص می دهد. هم چنین ممکن است متوجه تورم یکی از تخمدان های شما شود و برای تایید وجود کیست، آزمایش سونوگرافی را انجام دهد. آزمایش سونوگرافی، نوعی تصویربرداری است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصویری از اندام های داخلی شما استفاده می کند. سونوگرافی به تعیین اندازه ، محل ، شکل و مشخص نمودن جامد یا مایع بودن کیست کمک می کند.
از ابزارهای تصویربرداری که برای تشخیص کیست تخمدان استفاده می شوند، می توان موارد زیر را نام برد:
دستگاه سونوگرافی: پر کاربرد ترین وسیله تصویر برداری در شناسایی کیست تخمدان می باشد.
سی تی اسکن: دستگاه تصویربرداری که برای ایجاد تصاویر مقطعی از اندام های داخلی استفاده می شود.
MRI: دستگاهی است که از میدان های مغناطیسی برای تولید تصاویر از اندام های داخلی استفاده می کند.
از آنجا که اکثر کیست ها پس از چند هفته یا چند ماه از بین می روند ، در نتیجه امکان دارد که بلافاصله یک برنامه درمانی از طرف پزشک به شما پیشنهاد نشود. و به این منظور، امکان دارد آزمایش سونوگرافی را بعد از چند هفته یا چند ماه برای بررسی وضعیت شما تکرار کند.
اگر در وضعیت کیست شما تغییری ایجاد نشود یا اندازه کیست افزایش یابد ، پزشک احتمالا آزمایشات اضافی را برای تعیین سایر علل علائم شما درخواست می کند.
این آزمایشات شامل موارد زیر می باشند:
تست بارداری برای حصول اطمینان از باردار نبودن شما
تست اندازه گیری سطح هورمون ها برای بررسی مشکلات مرتبط با هورمون ها ، مانند استروژن زیاد یا پروژسترون
آزمایش خون مارکر CA-125 برای غربالگری سرطان تخمدان
درمان کیست تخمدان
اگر این بیماری خود به خود برطرف نشود یا کیست بعد از مدت زمانی بزرگتر گردد، ممکن است پزشک برای از بین بردن کیست، درمانی را به شما توصیه کند. این درمان ها می توانند یکی از موارد زیر باشند:
قرص های جلوگیری از بارداری
اگر کیست تخمدان راجعه دارید ، پزشک امکان دارد داروهای ضد بارداری خوراکی را برای جلوگیری از تخمک گذاری و هم چنین جلوگیری از ایجاد کیست های جدید برای شما تجویز کند. قرص های پیشگیری از بارداری خوراکی همچنین خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش می دهند. قابل ذکر است که خطر سرطان تخمدان در زنان یائسه بیشتر می باشد.
لاپاراسکوپی
اگر اندازه کیست کوچک باشد و در گزارش آزمایش تصویربرداری اقدامات یشتر برای رد سرطان توصیه شده باشد ، پزشک می تواند با انجام لاپاراسکوپی کیست را طی جراحی خارج کند. به این صورت که پزشک یک برش کوچک در نزدیکی ناف شما ایجاد کرده و سپس با استفاده از یک ابزار کوچک کیست را از بدن شما خارج می کند.
لاپاراتومی
اگر اندازه کیست بزرگ باشد ، پزشک می تواند طی یک جراحی، کیست را از طریق یک برش بزرگ در شکم شما خارج کند. سپس نمونه برداری را انجام می دهد و اگر تشخیص دهد که کیست سرطانی است ، ممکن است برای برداشتن تخمدان و رحم شما اقدام به عمل هیسترکتومی نماید.
پیشگیری از کیست تخمدان
باید بگوییم که نمی توان از کیست تخمدان جلوگیری کرد. با این حال ، معاینات روتین زنان و زایمان می تواند کیست تخمدان را به راحتی و زود هنگام تشخیص دهد. کیست های خوش خیم تخمدانی سرطانی نمی شوند. اما قابل ذکر است که علائم سرطان تخمدان می تواند علائم کیست تخمدان را تقلید کند. بنابراین ، مهم است که به پزشک مراجعه کرده و یک تشخیص صحیح و درست دریافت کنید. اگر علایم گفته شده در زیر را دارید، حتما لازم است که پزشک خود را از آن آگاه سازید.
تغییرات در چرخه قاعدگی شما
درد مداوم لگن
از دست دادن اشتها
کاهش وزن بدون دلیل
پری شکم
پیش آگهی کیست تخمدان چیست؟
پیش آگهی کیست تخمدان در بانوانی که یائسه نشده اند، بسیار خوب می باشد. همانطور که گفته شد، بیشتر کیست ها طی چند ماه از بین می روند. با این حال ، کیست های راجعه تخمدان می تواند در بانوان یائسه و بانوانی که عدم تعادل هورمون دارند، ایجاد مشکل کنند.
هم چنین در صورت عدم درمان ، برخی کیست ها می توانند قدرت باروری را کاهش دهند. این عارضه در آندومتریوم و سندرم تخمدان پلی کیستیک شایع تر است. برای بهبود باروری ، پزشک می تواند کیست را خارج کند یا کوچک نماید. باید بدانید که کیست های عملکردی ، سیستادنوم ها و کیست های درموئید تاثیری در باروری ندارند.
اگرچه برخی از پزشکان ترجیح می دهند که کیست تخمدان را در طی مدت زمانی پیگیری کنند ، اما پزشک شما ممکن است جراحی را برای برداشتن و بررسی کیست یا رشد هرگونه بافت غیرطبیعی روی تخمدان بعد از یائسگی توصیه کند. علت آن است که خطر ابتلا به کیست سرطانی یا سرطان تخمدان بعد از یائسگی افزایش می یابد. با این حال همانطور که گفتیم، کیست تخمدان، به خودی خود، خطر سرطان تخمدان را افزایش نمی دهد. اگر قطر کیست بیش از 5 سانتی متر باشد ، برخی از پزشکان ترجیح می دهند که آن را بردارند.
سخن پایانی
در این مقاله به این موضوع پرداختیم که کیست تخمدان چیست و چه علایمی می تواند ایجاد کند. گفتیم که کیست تخمدان اگر چه می تواند هیچ علامتی نداشته باشد، در بعضی مواقع نیز می تواند عوارض جدی تهدید کننده حیات ایجاد کند. به صورت معمول بر اساس اینکه کیست تخمدان چه ماهیت و چه سرانجامی دارد، تشخیص و درمانش کاری تخصصی است و نیازمند تبحر بالای پزشک در تشخیص موارد کیست ساده از کیست های پیچیده با علل خاص است. به همین دلیل توصیه میشود که تشخیص، پیگیری و درمان کیست تخمدان را در یک مرکز مجهز و با سابقه و دارای ابزار های دقیق تشخیصی و درمانی انجام دهید که متخصصین مجموعه ما می توانند در این امر شما را یاری کنند.