هر آنچه لازم است راجع به راه‌های جلوگیری از سرطان رحم بدانیم
با توجه به اهمیت بیماری سرطان رحم و تأثیرات وحشتناک آن بر زندگی افراد، ضرورت آگاهی از راه‌های پیشگیری از این بیماری یک امر بسیار اساسی است. اگرچه این بیماری می‌تواند وحشتناک باشد، اما با اطلاعات مناسب و رعایت دستورالعمل‌های پیشگیری، می‌توان امیدوار به بهبود و درمان آن باشیم. جلوگیری از سرطان رحم شامل انجام اقدامات محافظت‌کننده و یا اجتناب از عوامل خطرناک است که به‌منظور کاهش احتمال مبتلا به سرطان انجام می‌شود. اگر برای شما هم پیشگیری از سرطان رحم اهمیت دارد و می‌خواهید در مورد روش‌های مؤثر بر آن اطلاعات بیشتری کسب کنید، توصیه می‌کنیم با ما همراه باشید تا در ادامه به راهکارهای مؤثر برای جلوگیری از سرطان رحم از نظر بهترین پروفسور سرطان رحم در تهران چه باید کرد بپردازیم. اگرچه اجتناب از عوامل خطر سرطان رحم و افزایش عوامل محافظتی ممکن است خطر ابتلا به سرطان رحم را کاهش دهد، اما به این معنی نیست که شما به سرطان رحم مبتلا نخواهید شد. در این مقاله به بررسی روش‌های موثر جلوگیری از سرطان رحم خواهیم پرداخت.
آنچه در این مقاله می خوانید:
جلوگیری از سرطان رحم و اطلاعات عمومی در مورد سرطان رحم
انواع سرطان رحم عبارت‌اند از:
سرطان آندومتر ناشی از ایجاد تغییرات بدخیم در سلول‌های تشکیل‌دهنده آندومتر رحم (آندومتر بافت پوشاننده جدار داخلی رحم است.) است. سرطان آندومتر در زنان یائسه شایع‌تر است. به‌طوری‌که سرطان آندومتر اغلب در زنان یائسه در سن متوسط 60 سال تشخیص داده می‌شود.
سارکوم رحم سرطانی است که در آن سلول‌های بدخیم (سرطانی) در عضلات جدار رحم یا سایر بافت‌های حمایت‌کننده رحم تشکیل می‌شوند. به‌طورکلی باتوجه‌به جدی بودن بیماری سرطان رحم، توصیه می‌شود در صورت شک به این بیماری، به یک پزشک متخصص زنان برای بررسی بیشتر مراجعه کنید. پزشکان کلینیک ما می‌توانند به‌صورت تخصصی و به وسیله‌ی تجهیزات و امکانات پیشرفته و به‌روز شما را در این امر یاری کنند.
برای جلوگیری از سرطان رحم چه باید کرد؟
برای جلوگیری از سرطان رحم، ابتدا باید به معرفی عوامل خطر و عوامل محافظت‌کننده از مبتلا به سرطان بپردازیم. هر عاملی که شانس شما را برای ابتلا به سرطان افزایش دهد، عامل خطر سرطان نامیده می‌شود و هر چیزی که شانس مبتلا به سرطان را کاهش دهد، عامل محافظت‌کننده سرطان نامیده می‌شود.
در حال حاضر راه‌های مختلفی برای جلوگیری از کانسر رحم در حال مطالعه است.
برای جلوگیری از کانسر رحم چه باید کرد؟ به‌طورکلی پیشگیری از سرطان‌ها از جمله سرطان رحم بر پایه دو اصل اساسی است:
اجتناب از عوامل خطر
که شامل مصرف سیگار و دخانیات، اضافه‌وزن و بی‌تحرکی و عدم ورزش کافی است. همچنین سبک زندگی ناسالم نیز می‌تواند در ایجاد سرطان مؤثر باشد.
افزایش عوامل محافظتی
رفتارهایی مانند ترک سیگار و داشتن ورزش منظم و رژیم غذایی سالم می‌تواند در جلوگیری از کانسر رحم کمک‌کننده باشد.
در مورد اینکه چگونه می‌توان خطر ابتلا به سرطان رحم را کاهش داد، توصیه می‌شود با پزشک متخصص زنان خود مشورت کنید.
جلوگیری از سرطان رحم و عوامل خطر زیر خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش می‌دهند:
- ♦هیپرپلازی آندومتر: هیپرپلازی آندومتر (که در اصطلاح پزشکی به معنای ضخیم‌شدن غیرطبیعی آندومتر (پوشش داخلی رحم) است.) یکی از عوامل خطر مبتلا به سرطان رحم است. این اتفاق به معنای ایجاد سرطان نیست، اما بی‌توجهی به آن می‌تواند منجر به ایجاد سرطان آندومتر شود.
- ♦استروژن: استروژن هورمونی است که توسط تخمدان‌ها ساخته می‌شود و در ایجاد خصوصیات جنسی زنانه در بدن مؤثر بوده و به حفظ این خصوصیات کمک می‌کند. ترشح مقادیر نامتناسب استروژن می‌تواند به‌عنوان یک عامل خطر در ایجاد برخی از سرطان‌ها از جمله سرطان آندومتر مؤثر باشد.
خطر ابتلا به سرطان آندومتر ثانویه به سطح خونی نامتناسب استروژن در زنان به روش‌های زیر افزایش می‌یابد:
- ♦هورمون‌درمانی با استروژن: هورمون‌درمانی با استروژن برای جایگزینی استروژنی که دیگر توسط تخمدان‌ها تولید نمی‌شود در زنانی که دچار نارسایی تخمدان‌ها شده‌اند (اولیه یا ثانویه مثل یائسگی) یا زنانی که تخمدان‌هایشان برداشته شده است تجویز می‌شود. به این روش هورمون تراپی جایگزین یا HRT گفته می‌شود. (که نام انگلیسی کامل آن Hormone replacement therapy است و یک روش درمانی برای تسکین علائم یائسگی است.)
هر چه مدت طولانی‌تر از استروژن به‌عنوان هورمون تراپی برای کاهش علائم یائسگی استفاده شود، خطر مبتلا به سرطان رحم بیشتر می‌شود. به همین دلیل استروژن درمانی به‌تنهایی معمولاً فقط برای زنانی که رحم ندارند تجویز می‌شود.
امروزه پزشکان متخصص زنان برای جلوگیری از کانسر رحم در زنانی که به دلیل نارسایی تخمدان‌ها (اولیه یا ثانویه) استروژن کافی در بدنشان تولید نمی‌شود، جهت هورمون تراپی از ترکیب استروژن با پروژستین (یک هورمون جنسی دیگر که آن هم توسط تخمدان‌ها تولید و ترشح می‌شود) استفاده می‌کنند که به آن درمان ترکیبی استروژن و پروژسترون می‌گویند.
برای زنان یائسه، مصرف استروژن همراه با پروژسترون خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش نمی‌دهد، اما ممکن است خطر مبتلا به سرطان سینه را افزایش دهد.
- ♦قاعدگی زودرس: شروع قاعدگی در سنین پایین باعث می‌شود تعداد سال‌هایی را که بدن در معرض استروژن قرار می‌گیرد افزایش یابد در نتیجه خطر ابتلا به سرطان آندومتر را در این افراد افزایش می‌دهد.
- ♦یائسگی دیررس: همانند شروع زودرس قاعدگی، زنانی که در سنین بالاتر به یائسگی می‌رسند، به مدت طولانی‌تری در معرض استروژن قرار می‌گیرند که باعث می‌شود خطر مبتلا به سرطان آندومتر در این افراد بالاتر باشد.
- ♦عدم بارداری در طول زندگی: ازآنجایی‌که تولید استروژن در دوران بارداری کاهش‌یافته و سطح خونی این هورمون در بدن کمتر است، زنانی که در طول دوران باروری خود هرگز باردار نشده‌اند نسبت به زنانی که حداقل یک نوبت باردار شده‌اند، برای مدت طولانی‌تری در معرض سطوح خونی بالای استروژن قرار می‌گیرند که این امر خطر ابتلا به سرطان آندومتر را در این افراد را افزایش می‌دهد.
- ♦تاموکسیفن: تاموکسیفن یکی از داروهای یک گروه دارویی به نام تعدیل‌کننده‌های انتخابی گیرنده استروژن یا SERM است. تاموکسیفن مانند استروژن روی برخی از بافت‌های بدن مانند رحم عمل می‌کند، اما اثرات استروژن را بر سایر بافت‌ها مانند سینه مسدود می‌کند.
تاموکسیفن برای پیشگیری از سرطان سینه در زنانی که در معرض خطر بالای این بیماری هستند به کار می‌رود. بااین‌حال، استفاده از تاموکسیفن به مدت بیش از 2 سال با افزایش شانس مبتلا به سرطان آندومتر همراه است که این خطر در زنانی که در سنین یائسگی از این دارو استفاده می‌کنند، بیشتر است.
علاوه بر تاموکسیفن، رالوکسیفن نیز یک داروی دیگر از دسته دارویی SERM است که به‌منظور جلوگیری از پوکی‌استخوان در زنان یائسه استفاده می‌شود. بااین‌حال، اثرات مشابه استروژن بر روی رحم ندارد و شواهدی مبنی بر این که خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش می‌دهد بر علیه آن وجود ندارد.
- ♦چاقی، افزایش وزن، سندرم متابولیک و دیابت: چاقی و افزایش وزن در بزرگسالی یا داشتن سندرم متابولیک خطر مبتلا به سرطان آندومتر را افزایش می‌دهد. علاوه بر این چاقی با عوامل خطر دیگری مانند سطح بالای استروژن، داشتن چربی اضافی در اطراف کمر، سندرم تخمدان پلی کیستیک که در اصطلاح پزشکی به آن PCOs نیز می‌گویند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک یک اختلال اکتسابی و به‌ندرت ارثی است که در آن تخمدان‌ها مقادیر غیرطبیعی از هورمون‌های جنسی مردانه (آندروژن‌ها) را ترشح می‌کنند. هورمون آندروژن در بدن مردان بیشتر از زنان تولید می‌شود. تولید بیش از حد آندروژن توسط تخمدان‌ها باعث ایجاد کیست‌های کوچک متعددی در آن‌ها می‌شود.
این کیست‌ها پر از مایع هستند که باعث اختلال در عملکرد طبیعی این غدد می‌شوند و نداشتن تحرک کافی که همگی شانس ابتلا به سرطان رحم را بالا می‌برد نیز در ارتباط است.
سندرم متابولیک شامل مجموعه‌ای از اختلالات است که خطر مبتلا به سرطان آندومتر را افزایش می‌دهد. چربی اضافی در اطراف کمر، قند خون بالا، فشارخون بالا و سطوح بالای تری گلیسیرید (نوعی چربی) در خون اجزای تشکیل‌دهنده سندروم متابولیک می‌باشد.
هم چنین ابتلا به دیابت نوع 2 ممکن است خطر مبتلا به سرطان آندومتر را افزایش دهد؛ بنابراین پیشگیری از ابتلا به دیابت می‌تواند از سرطان رحم جلوگیری کند. از طرفی کنترل قند خون در بیماران دیابتی می‌تواند به جلوگیری از کانسر رحم کمک کند.
- ♦عوامل ژنتیکی: سندرم لینچ یک اختلال ارثی است که در اثر تغییر در ژن‌های خاص ایجاد می‌شود. خطر مبتلا به سرطان آندومتر در زنانی که سندرم لینچ دارند بسیار بیشتر از زنانی است که سندرم لینچ ندارند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک (سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) که به‌عنوان تنبلی تخمدان نیز شناخته می‌شود، در اثر افزایش تولید و ترشح هورمون‌های مردانه از تخمدان‌ها و اختلال در عملکرد طبیعی آن‌ها ایجاد می‌شود.)
سندرم کودن (سندروم کودن به‌صورت زائده‌های متعدد غیر بدخیم که شبیه تومور هستند و در اصطلاح پزشکی به آن هارماتوم گفته می شود تظاهر می‌یابد. معمولا این زوائد خوش خیم روی پوست و مخاط داخلی دستگاه تنفسی و گوارشی رشد می‌کنند.) اختلالات ارثی هستند که با احتمال ابتلا به سرطان رحم را افزایش می‌دهند.
زنان باسابقه خانوادگی سرطان آندومتر در یکی از بستگان درجه اول (مادر، خواهر یا دختر) نیز در معرض خطر مبتلا به سرطان آندومتر هستند.
جلوگیری از سرطان رحم و عوامل محافظتی زیر خطر ابتلا به سرطان آندومتر را کاهش می‌دهند:
- ♦بارداری و شیردهی: سطح استروژن در دوران بارداری و شیردهی کمتر است. خطر مبتلا به سرطان آندومتر در زنانی که بچه‌دار شده‌اند به دلیل کاهش سطح استروژن در دوران بارداری کمتر است. همچنین شیردهی به دلیل سرکوب ترشح استروژن می‌تواند در جلوگیری از سرطان رحم مؤثر باشد.
- ♦داروهای ضدبارداری هورمونی: مصرف قرص‌های ضدبارداری هورمونی (قرص‌های ضدبارداری) که ترکیبی از استروژن و پروژسترون (که به آن‌ها داروهای ضدبارداری خوراکی ترکیبی نیز گفته می‌شود.) هستند، خطر ابتلا به سرطان آندومتر را کاهش می‌دهد و در جلوگیری از کانسر رحم مؤثر است. اثر محافظتی این نوع پیشگیری از بارداری با مدت‌زمان استفاده افزایش می‌یابد و می‌تواند تا سال‌ها پس از قطع مصرف داروی ضدبارداری خوراکی باقی بماند.
عوارض مصرف قرص‌های ضدبارداری شامل افزایش خطر لخته‌شدن خون، سکته مغزی و حمله قلبی می‌باشد که احتمال بروز آن‌ها در زنان سیگاری و بالای 35 سال بیشتر است.
هم چنین مطالعات جدید نشان می‌دهد که استفاده از سایر داروهای ضدبارداری هورمونی، مانند دستگاه‌های کنترل بارداری که در رحم زنان قرار می‌گیرند، می‌تواند در جلوگیری از کانسر رحم کمک‌کننده باشد.
- ♦کاهش وزن: در حال حاضر مطالعات به طور قطعی نمی‌توانند اثرگذاری کاهش وزن در جلوگیری از کانسر رحم را مشخص کنند. بااین‌حال، نتایج مطالعات انجام شده نشان می‌دهند که انجام جراحی چاقی (از جمله جراحی‌های کاهنده حجم معده) می‌تواند در کاهش خطر ابتلا و جلوگیری از سرطان رحم مؤثر باشد.
علاوه بر این پس از جراحی چاقی، سایر بیماری‌های مرتبط با چاقی مانند دیابت و سندرم متابولیک که به‌عنوان یک ریسک فاکتور سرطان آندومتر نیز شناخته می‌شوند، اغلب بهبودیافته و یا از بین می‌روند.
انجام جراحی چاقی همچنین شامل عوارضی مانند عفونت، لخته‌شدن خون، مشکلات تنفسی یا قلبی و مشکلات گوارشی است.
- ♦فعالیت بدنی: ورزش منظم و فعالیت بدنی می‌تواند به جلوگیری از کانسر رحم کمک کند. علاوه بر اثرات پیشگیرانه ورزش در مبتلا به سرطان رحم، فعالیت بدنی منظم از افسردگی جلوگیری کرده و بر سلامت جسمی و روحی فرد نیز مؤثر است.
- ♦سیگارکشیدن: کشیدن سیگار یک عامل محافظت‌کننده در برابر سرطان آندومتر است. بااین‌حال، با آن که سیگار می‌تواند در جلوگیری از کانسر رحم مؤثر باشد؛ اما مضرات شناخته شده سیگار از این مزیت آن بسیار بیشتر است.
اگرچه سیگارکشیدن با کاهش خطر سرطان آندومتر مرتبط است، اما ثابت شده است که اثرات مضر جدی بسیاری نیز دارد. مطالعات نشان می‌دهد زنانی که حداقل ۲۰ نخ سیگار در روز می‌کشند، نسبت به زنانی که سیگار نمی‌کشند، کمتر در معرض خطر ابتلا به سرطان آندومتر هستند. خطر مبتلا به سرطان آندومتر در زنان یائسه‌ای که سیگار می‌کشند کمتر از بقیه گروه‌ها است.
بااین‌حال، بسیاری از مضرات ثابت شده برای سیگار شناخته شده است. افراد سیگاری حدود 10 سال کمتر از افراد غیرسیگاری عمر می‌کنند. علاوه بر این سیگارکشیدن خطر مبتلا به بسیاری از انواع سرطان را افزایش می‌دهد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ♦سرطان ریه
- ♦سرطان حنجره
- ♦سرطان دهان
- ♦سرطان حفره بینی
- ♦سرطان مری
- ♦سرطان معده
- ♦سرطان پانکراس
- ♦سرطان کلیه
- ♦سرطان مثانه
- ♦سرطان دهانه رحم
- ♦لوسمی میلوئید حاد
افراد سیگاری همچنین در معرض خطر مبتلا به سایر مشکلات سلامتی هستند، از جمله:
- ♦بیماری قلبی
- ♦سکته مغزی
- ♦آمفیزم (که در اصطلاح پزشکی به‌صورت ازبین‌رفتن بافت زمینه‌ای ریه تعریف می‌شود که باعث ازبین‌رفتن خاصیت انعطاف‌پذیری ریه و تخریب دیوارهٔ کیسه‌های هوایی ریه (آلوئول‌ها) می‌شود.)
- ♦برونشیت (به انگلیسی bronchitis) به التهاب نایژه‌ها در شش گفته می‌شود. این عارضه در اثر تورم نای یا نایژک‌ها بروز می‌کند و به علت عفونت توسط باکتری‌ها و ویروس‌ها یا در اثر تحریکاتی مانند هوای آلوده و سیگارکشیدن و همچنین مواجهات شغلی سیستم تنفس با فلز کادمیوم (به شکل مزمن) ایجاد می‌شود.
مشخص نیست که آیا مصرف موارد زیر در جلوگیری از کانسر رحم تأثیر می‌گذارد یا خیر:
- ♦میوه‌ها، سبزیجات و ویتامین‌ها
- ♦مصرف مولتی‌ویتامین‌ها تأثیر کمی بر خطر سرطان‌های شایع از جمله سرطان آندومتر دارد.
سخن پایانی
امروزه سرطان رحم یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در بین جمعیت بانوان است و پاسخ به سؤال «برای پیشگیری از سرطان رحم چه باید کرد؟» به یک چالش تبدیل شده است؛ بنابراین جلوگیری از سرطان رحم جهت ارتقا سلامت جامعه و کاهش هزینه‌های درمانی امری بسیار مهم است.
جلوگیری از سرطان رحم بر پایه دو اصل بسیار مهم استوار است که یکی اجتناب از عوامل خطری همچون مصرف سیگار و دیگری استفاده از عوامل محافظت‌کننده از جمله قرص‌های ضدبارداری هورمونی ترکیبی می‌باشد. بااین‌حال برخی عوامل خطر مؤثر در ایجاد سرطان رحم از جمله قاعدگی زودرس و یا یائسگی دیررس قابل‌کنترل نمی‌باشند.
توصیه می‌شود اگر عوامل خطر ابتلا به سرطان رحم از جمله سابقه خانوادگی مبتلا به این سرطان را دارید و یا درباره سرطان رحم نگران هستید یا مایل به کسب اطلاعات بیشتر در مورد برای جلوگیری از سرطان رحم چه باید کرد هستید، با پزشک متخصص زنان مشورت کنید. پزشکان کلینیک ما می‌توانند به‌صورت تخصصی و به وسیله‌ی تجهیزات و امکانات پیشرفته و به‌روز شما را در این امر یاری کنند.