علت سرطان رحم چیست؟راهکارها و درمان
علت سرطان رحم چیست؟ این یکی از شایع‌ترین سؤالات خانم‌های بالای ۶۵ سالی است که به این بیماری مبتلا شدهاند. طبق آمار در کشورهای توسعه‌یافته از جمله ایالات متحده آمریکا کانسر رحم شایع‌ترین سرطان در بانوان محسوب می‌شود. گرچه تاکنون علت دقیقی برای کانسر رحم مشخص نشده است، بااین‌حال امروزه می‌دانیم عوامل متعددی در بروز این بیماری نقش دارند. درحالی‌که آگاهی و شناسایی زودرس این بیماری و انجام اقدامات درمانی لازم می‌تواند منجر به بهبودی بیمار شود، چنانچه بیماری گسترش پیدا کند و در مراحل اولیه تشخیص داده نشود، می‌تواند با آسیب جدی و حتی خطر مرگ بیمار همراه باشد.
آنچه در این مقاله می خوانید:
علت سرطان رحم چیست؟
طبق نظر بهترین پروفسور سرطان رحم در تهران در حال حاضر شیوع کانسر رحم در جهان در حال افزایش است به‌طوری‌که سالانه ۴۰۰٬۰۰۰ مورد جدید کانسر رحم گزارش می‌شود. گرچه کانسر رحم به‌طورکلی در کشورهای توسعه‌یافته شایع‌تر می‌باشد، این بیماری می‌تواند در تمام خانم‌ها( به جز بانوانی که جراحی هیستریکتومی یا خارج‌کردن رحم را انجام داده‌اند) رخ دهد. ازاین‌جهت سؤالی پیش می‌آید که باعث سرطان رحم چیست؟
در حال حاضر برای سرطان رحیم یک علت واحد گزارش نشده است. بااین‌حال می‌دانیم عوامل مختلف مختلفی از جمله ژنتیک فرد چاقی, اضافه‌وزن و مهم‌تر از همه تغییرات هورمون‌های جنسی در بروز آن نقش دارند. به‌طورکلی کانسر رحم در برخی بانوان بیشتر گزارش شده است، از جمله:
- ♦خانم‌هایی که تاکنون باردار نشده‌اند یا توانایی بارداری ندارد.
- ♦خانم‌های مبتلا به نشانگان تخمدان پلی سیستیک.
- ♦زنانی که دچار چاقی و اضافه‌وزن می‌باشند یا از بیماری سندرم متابولیک رنج می‌برند.
- ♦خانم‌های مبتلا به دیابت تیپ ۲.
- ♦سنین بالا.
- ♦خانم‌هایی که رژیم غذایی چرب و فعالیت فیزیکی پایین دارند.
- ♦سابقه بیماری خانوادگی به‌ویژه بیماری سرطان روده بزرگ و سرطان‌های مرتبط.
- ♦خام‌هایی که سابقه قبلی سرطان پستان و سرطان تخمدان دارند.
- ♦سابقه هایپرپلازی و پولیپ رحم درگذشته.
- ♦سابقة رادیوتراپی لگن برای درمان سرطان لگن.
- ♦استفاده از داروهایی که منجر به تغییرات سطح هورمون‌های جنسی می‌شوند به‌عنوان‌مثال تاموکسیفن، برخی داروهای دیگر و هورمون تراپی.
این بیماری به طور عمده در سنین بالاتر از 60 سال رخ می‌دهد و به طور معمول در خانم‌هایی که دچار یائسگی هستند مشاهده می‌شود.
مهم‌ترین علت سرطان رحم چیست؟
حقیقت این است که نمی‌توان به‌راحتی گفت مهم‌ترین علت سرطان رحم چیست و همان‌طور که گفته شد علل کانسر رحم بسیار متعدد می‌باشند. بااین‌حال نقش عوامل هورمونی و لایف‌استایل در بروز آن بسیار مهم‌تر به نظر می‌رسد.
به‌طورکلی تغییرات و به‌هم‌ریختن تعادل هورمون‌های جنسی زنان در ایجاد انواع سرطان‌های رحم نقش دارد. از طرف دیگر بسیاری از عوامل خطری که منجر به کانسر رحم می‌شوند بر روی استروژن تأثیر نیز می‌گذارد. به‌طورکلی تخمدان‌ها تا قبل از یائسگی منبع اصلی ترشح دو هورمون استروژن و پروژسترون هستند.
تعادل بین این هورمون‌ها هر ماه در طول چرخه قاعدگی تغییر می‌کند. بااین‌حال در طول دورة قاعدگی خانم تا زمان یائسگی تکرار و حفظ می‌شود. تغییر در تعادل این هورمون‌ها می‌باشد که علت اصلی سرطان رحم است. به‌طورکلی پس از یائسگی تخمدان‌ها تولید هورمون‌های استروژن و پروژه استروژن را متوقف می‌کنند اما مقدار کمی استروژن به طور طبیعی از بافت چربی تولید می‌شود که این استروژن می‌تواند منجر به ایجاد کانسر رحم می‌گردد.
از طرف دیگر بسیاری از داروهایی که برای کنترل علائم ناراحت‌کنندة یائسگی استفاده می‌شوند شامل استروژن می‌باشند. چنانچه این داروها که عمدتاً دارای ترکیبات استروژن هستند به‌تنهایی استفاده شوند، شانس کانسر رحم را به‌شدت افزایش می‌دهند.
برای همین امروزه در درمان عوارض ناخوشایند یائسگی مثل: گرگرفتگی، درد و تهوع از ترکیب داروهای استروژن و پروژسترون با عنوان هورمون تراپی ترکیبی استفاده می‌شود تا از بروز کانسر رحم جلوگیری بکند.
یکی دیگر از دلایل مهم بروز کانسر رحم در خانم‌ها چاقی و اضافه‌وزن به همراه کاهش فعالیت فیزیکی می‌باشد. علت این امر به دلیل افزایش بافت چربی و در نتیجه افزایش مقدار استروژن نسبت به تخمدان می‌باشد که منجر به افزایش سلول‌های رحم شده در نتیجه شانس بروز کانسر رحم را افزایش می‌دهد. انجام فعالیت‌های ورزشی روزانه حداقل به مدت ۳۰ دقیقه می‌تواند منجر به کاهش احتمال بروز کانسر رحم گردد.
چگونه تشخیص دهیم علت سرطان رحم چیست؟
برای‌آنکه بتوانیم متوجه شویم دلیل کانسر رحم چیست ابتدا باید علائم کانسر رحم در بیمار مشخص شود. تشخیص این علایم اولی گام در شناسایی و درمان سرطان اندومتر می‌باشد. به‌طورکلی علائم سرطان رحم عموماً در زنان سنین بین ۵۰ تا ۶۰ سال و در دوران یائسگی بروز پیدا می‌کند. بااین‌وجود گاهی در سنین پایین‌تر نیز شاهد علائم سرطان اندومتر هستیم. برخی از این علائم عبارت‌اند از:
- ♦خونریزی شدید در ناحیه تناسلی و واژن در دوران یائسگی,
- ♦خونریزی‌های شدید میان دو دورة قاعدگی و پریودی‌های سنگین‌تر از حالت طبیعی
- ♦ترشعات غیرطبیعی گاه همراه با خون یا ترشحات آبکی.
- ♦رابطه جنسی دردناک
- ♦درد شدید در ناحیه شكم گاهی یا زیر شکم
- ♦درد در نواحی لگن و پشت و عضلات پاها,
- ♦حالت تهوع و استفراغ
- ♦خستگی شدید روزانه
- ♦اختلالات دستگاه ادراری
- ♦کاهش اشتها
- ♦کاهش شدید وزن به طور غیرقابل‌کنترل.
چنانچه فردی دچار این علایم باشد باتوجه‌به شانس بالای سرطان اندومتر و همچنین اهمیت سرطان اندومتر از جهت درمان زودرس می‌بایست دراسرع‌وقت به پزشک متخصص مراجعه نماید تا علت علائم مشخص شود. این علائم می‌تواند در یک بیماری هایپر پیازی آندومتر ساده مثل پولیپ مشاهده شود و یا شامل سرطان آندومتر یا سرطان سارکوم باشد. بنابراین دقت و شناسایی آن در جهت درمان بسیار حائز اهمیت است.
از طرف دیگر برای اینکه متوجه شویم علت سرطان رحم چیست علاوه بر دقت به علایم بالینی بیمار می‌توان از روش‌های آزمایشگاهی و تصویربرداری نیز استفاده کرد. برخی از این روش‌ها که می‌توانند به پزشک در تشخیص علل سرطان رحم کمک کنند روش‌هایی می‌باشند که در زیر به تفضیل در مورد آنها توضیح می‌دهیم.
- ♦معاینات لگنی ناحیه پرینه و تناسلی:
در این روش تشخیص پزشک متخصص در ابتدا زمانی را به بررسی بخش خارجی دستگاه تناسلی زن اختصاص می‌دهد، یکی از رایج‌ترین روش‌های معاینه دوانگشتی می‌باشد که در این روش معاینه کنده دو انگشت یکی از دستان خود را وارد ناحیه واژن کرده و با دست غیرغالب بر ناحیه شرمگاهی یا زیر شکم فشار می‌آورد تا رحم و تخمدان‌ها را حس کنند و با لمس خود از سلامت نسبی آنها و یا وجود هر گونه ضایع و توده مطلع شود.
این تست یکی از روش‌های شایع شناسایی زودرس سرطان دهانه رحم می‌باشد. در این روش پزشک با استفاده از وسیله‌ای بنام اسپکولوم واژن را باز می‌کند تا دهانه رحم مشخص شود سپس با استفاده از یک سوآپ چوبی ( وسیله‌ای مشابه چوب بستنی از دهه رحم و سطوح داخلی در داخل رحم نمونه بافتی تهیه می‌کند. در این روش تقریباً تمامی تغییرات بافتی واژن ، دهانه ورودی رحم و بخشی از داخل رحم قابل‌تشخیص و شناسایی است.
- ♦استفاده از روش‌های تصویربرداری مستقیم:
در این روش پزشک متخصص با استفاده از وسیله‌ای بنام هیستروسکوپ که لوله ای باریک و انعطاف پذیر جهت مشاهده مستقیم می‌باشد داخل رحم مشاهده یا اصطلاحا هیستروسکوپی می‌کند.این وسیله از طریق واژن وارده شده سپس با عبور از دهانه رحم وارد رحم می‌شود. لنز و منبه نوری که دارد امکان مشاهده داخل رحم را به‌راحتی فراهم می‌کند.
- ♦روش‌های تصویربرداری غیرمستقیم:
شامل روش‌هایی مثل استفاده از امواج الترا سوند مثل سونوگرافی یا سایر روش‌های تصویربرداری از جمله سی تی اسکن و MRI. این روش‌ها مشاهده هر گونه بافت غیرطبیعی و توده در داخل رحم را به پزشک می‌دهد. در روش سووگرافی که شایع‌ترین روش تصویربرداری غیرمستقیم می‌باشد
سرطان اندومتر چیست و علت پیدایش علایم را پیدا کند:
یک وسیله به‌اصطلاح پروب استفاده می‌کند که با قرارگرفتن بر روی شکم تصویری در نمایشگر برای نشان می‌دهد که با تفسیر این تصویر که شامل سایه‌ها بافت‌های مختلف می‌باشد می‌تواند به وجود هر گونه توده پی ببرد.
روش دیگر گرفتن نمونه بافتی از داخل رحم و تفسیر آن از جهت اختلالات احتمالی بافتی می‌باشد. در این روش که به دو روش سرپایی یا تحت بیهوشی انجام می‌گردد به‌وسیله یک نیدل بافتی از داخل رحم جدا می‌شود سپس از جهت اختلالات بافتی در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد. این روش دقت بسیار بالایی دارد و دقیق‌تر از سایر روش‌ها باعث می‌شود پزشک تشخیص دهد که دلیل سرطان رحم چیست و حتی در چه مرحله‌ای قرار دارد.
پس از تشخیص احتمالی سرطان پزشک متخصص بیمار را به متخصص آکلوژیست خاص که تخصصش تشخیص و درمان بیماران سرطانی است ارجاع می‌دهد.
مراحل بروز سرطان رحم و روش درمان آن
همان‌طور که گفته شد بیماری سرطان اندومتر مراحلی دارد که در مراحل ابتدایی آن قابل‌درمان می‌باشد و در مراحل پایانی با خطر مرگ بالا همراه است. لذا گرچه بدون شک بسیار مهم است که پزشک متوجه شود دلیل سرطان اندومتر چیست و دقیقاً چه فاکتوری برای بیمار مطرح است اما دانستن مراحل سرطان اندومتر در روشی که پزشک برای درمان انتخاب می‌کند بدون شک نقش حیایتی خواهد داشت. مراحل سرطان اندومتر به شکل زیر است:
پایین‌ترین مرحله سرطان اندومتر می‌باشد که در آن تنها اندام سرطان اندومتر درگیر شده است و خبری از درگیری سایر علایم وجود ندارد.
زمانی که بیماری به این مرحله رسیده است. سرطان به کلیه بافت‌های رحم و دهانه رحم نیز دست‌اندازی کرده است، بااین‌حال کماکان در خارج از رحم درگیری مشاهده نمی‌شود.
در این مرحله خارج از رحم و دهانه رحم هم دچار تغییرات سرطانی می‌شوند،این مرحله خود به سه زیر گروه زیر تقسیم می‌گردد:
یه‌های خارجی رحم، و بخش‌های دیگر دستگاه تناسلی یعنی لوله‌های فالوپ، تخمدان‌ها درگیر سرطان شدهاند .
در این مرحله، واژن نیز درگیر شده است.
شامل درگیرشدن گره‌های لنفاوی موجود در ناحیه لگن می‌باشد.لا
مرحله پایانی سرطان می‌باشد در این شرایط بیماری بسیار پیشرفت کرده است، بخش‌های خارج از لگن نیز درگیر شدهاند، که به طور معمول شاهد درگیری اندام‌هایی مثل بخش‌هایی از روده، شکم، مثانه و یا گره‌های لنفاوی نیز هستیم.
جراحی و خارج‌سازی رحم، یک از کارهایی است که ممکن است برای درمان کانسر اندومتر فارغ از آنکه دلیل کانسر اندومتر چیست توصیه شود. در این تکنیک از جراحی که به هیستروسکوپی، معروف است،علاوه بر رحم، ضمائم آن یعنی لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها نیز برداشته از بدن خارج می‌گردد.
نکته بسیار مهم به‌ویژه برای زنانی که شاید بعدها قصد بارداری داشته باشند این است که پس از انجام عمل هیسترکتومی دیگر شرایط و امکان بارداری وجود نخواهد داشت لذا بسیار مهم است که با پزشک متخصص در مورد روش‌های احتمالی و مختلف درمان پیش از هر تصمیمی مشورت کرد.
در زمان جراحی، پزشک صرفاً رحم را خارج نمی‌کند بلکه به بررسی نواحی پیرامون رحم نیز می‌پردازد تا در صورت هرگونه تغییر و شواهدی از متاستاز و یا پخش‌شدگی توده اقدام لازم را انجام دهد.
یکی از روش‌های درمانی استفاده از اشعه‌های یونسزان به‌عنوان‌مثال اشعه ایکس برای نابودی و تخریب بافت سرطانی می‌باشد که به آن رادیوتراپی گفته می‌شود. گاهی پس از انجام عمل جراحی برای کاهش احتمال عود و تخریب بافت سرطانی باقی‌مانده که به روش جراحی قابل حذف نبوده است رادیوتراپی توصیه می‌شود. همچنین رادیوتراپی برای آن گروه از بیمارانی که به دلایل مختلف، قادر به انجام عمل جراحی می‌باشند، گزینه بسیار مناسبی می‌باشد.
هورمون‌درمانی، یکی دیگر از روش‌های درمانی می‌باشد که با مصرف داروهای خاصی همراه است که منجر به افزایش مقدار هورمون‌ها در خون و اندام‌ها می‌شوند، و به دو صورت می‌باشد:
مصرف داروهای شیمیایی که باعث افزایش مقادیر هورمون پروژسترون در بدن فرد بیمار می‌شوند، که مانع از رشد و همانندسازی سلول‌های سرطانی می‌گردند.
مصرف داروهایی که منجر به کم‌شدن سطوح هورمون استروژن در خون و اندام‌ها می‌شوند، و سلول‌های سرطانی در مقابله با این داروها از نابود می‌گردند.
شیمی‌درمانی، نوعی روش درمانی است که در آن، سلول‌های سرطانی با استفاده از مواد شیمیایی از بین می‌روند. ممکن است این مواد به‌صورت خوراکی مثلاً قرص و یا از طریق تزریق وارد خون شوند. این شیوه عمد تا مراحل پیشرفته کانسر اندومتر که بعدها با درگیری سایر ارگان‌های خارجی همراه است و یا این که سرطان مجدد بازگشت داشته، توصیه می‌گردد.
- ♦مراقبت‌های رحم بعد از درمان سرطان
به طور معمول پس از طی مسیر طولانی که از تشخیص علل کانسر اندومتر شروع شده و به درمان سرطان ختم گشته است، لازم است بیمار هر ۳ تا ۶ ماه یک‌بار، و یک سال بعد از درمان توسط پزشک متخصص زنان ویزیت شود. با انجام این اقدامات که شامل معاینات لگنی و تست پاپ اسمیر،و سایر غربالگری‌های لازم می‌باشد می‌توان از بازگشت مجدد کانسر اندومتر جلوگیری نمود.
چنانچه هر گونه علامت و نشانه‌ای از عود سرطان رحم مشاهده گردد، کلیه روش‌هایی که پیش‌تر برای تشخیص بیماری گفته شد مجدد می‌بایست صورت پذیرد. بدون شک چنانچه آزمایشات نرمال باشد و تغییری دال بر سرطان مشاهده نشود،دیگر نیازی به انجام معاینات بیشتر نخواهد بود.
بااین‌حال برخی اقدامات لازم است پس از درمان نیز رعایت شوند تا از عود مجدد سرطان جلوگیری گردد، برخی از این اقدامات عبارت‌اند از:
- ♦تغییر سبک زندگی شامل رزیم غذایی کم‌کالری و کم‌چربی، استفاده از فیبر زیاد و ورزش روزانه
- ♦کاهش مصرف الکل و ترک هر گونه ماده مخدر اعتیاد زا
- ♦اختصاص بخشی از روز برای فعالیت بدنی
- ♦کنترل وزن و کاهش وزن در صورت چاق بودن
سخن پایانی
در این مقاله سعی شد به طور مختصر توضیح داده شود که علت سرطان رحم چیست؟ کانسر اندومتر شایع‌ترین سرطان در بین خانم‌ها در کشورهای توسعه‌یافته می‌باشد. این سرطان در مراحل اولیه قابل‌درمان است اما چنانچه تشخیص داده نشود و پیشرفت بکنند.
می‌تواند منجر به فكر مرگ فرد شود. ازاین‌جهت علایم کانسر اندومتر به‌صورت مختصر توضیح داده شد. اینکه در صورت بروز هر یک از علایم و شک به بدخیمی به پزشک متخصص مراجعه شود تا در سریع‌ترین زمان بیمار درمان گردد.
همچنین در مورد درمان سرطان رحم به‌صورت مختصر توضیح داده شد. کانسر اندومتر می‌تواند بسیار خطرناک باشد. لذا تشخیص آن و مراجعه دراسرع‌وقت به پزشک متخصص می‌توانند نجات‌دهنده جان بیمار باشد.