سرطان رحم نیاز به شیمی درمانی دارد یکی از سوالات مهم بیمارانی است که با این بیماری روبه‌رو می‌شوند. سرطان رحم به‌ویژه در مراحل پیشرفته می‌تواند خطرات زیادی برای سلامتی فرد به همراه داشته باشد. در صورتی که سرطان به دیگر قسمت‌های بدن گسترش یابد، درمان‌های مؤثر و پیشرفته‌ای مانند شیمی درمانی ممکن است ضروری باشد. این درمان می‌تواند عوارض زیادی به همراه داشته باشد، مانند کاهش سیستم ایمنی بدن و آسیب به سایر ارگان‌ها. البته، شیمی درمانی همیشه برای همه مبتلایان لازم نیست و بسته به نوع و مرحله سرطان تصمیمات درمانی متفاوت است. در این مقاله، به بررسی علائم، تشخیص و روش‌های درمانی سرطان رحم و زمان مناسب استفاده از شیمی درمانی پرداخته‌ایم. اگر شما به دنبال بهترین پروفسور سرطان رحم در تهران هستید، در ادامه مقاله می‌توانید اطلاعات مفیدی پیدا کنید.
آنچه در ادامه میخوانید:
به تشکیل سلول‌های سرطانی در بافت‌های رحم را سرطان رحم می‌گویند و در بیشتر مواقع این سلول‌های سرطانی لوله فالوپ، تخمدان چپ و راست، مثانه و... را درگیرمی‌کنند. بسته به پیشرفت مرحله سرطان، عملیات متفاوتی برای درمان سرطان رحم اعمال می‌شود. هر چه سرطان کمتر گسترش یافته باشد، خطر عود بیماری کمتر و بالطبع درمان موفقیت آمیزتر خواهد شد. به همین دلیل متخصصان دنیا درمان‌های گوناگونی برای نابود کردن سرطان؛ مانند، جراحی هیسترکتومی، پرتودرمانی، هورمون درمانی و شیمی درمانی کشف کرده‌اند. در این مبحث می‌خواهیم مطمئن شویم که سرطان رحم به شیمی درمانی نیاز دارد یا خیر.
پزشکان معمولا درمان جراحی را فقط در مراحل ابتدایی بیماری سرطان رحم توصیه می‌کنند و شاید نیازی به شیمی درمانی نباشد. اما اگر سلول‌های غیرطبیعی در غدد لنفاوی یا دهانه رحم و... بعد از عمل دیده شوند یا زمانی که بعضی از خانم‌ها نتوانند جراحی کنند، مثلا تومور را نمی‌توانند دست بزنند چون ممکن است در بدن پخش شود یا به دلایل پزشکی منع برای عمل باشند، از شیمی درمانی به عنوان مکمل درمان استفاده می‌شود و قطعا نیاز است تا مانع عود سلول‌های سرطانی و جلوگیری از تولید و رشد آن‌ها گردد. لازم است بدانید اگر تومور سرطانی در رحم بسیار بزرگ باشد در این حالت قبل از عمل شیمی درمانی، رادیوتراپی انجام می‌شود تا به پزشک برای انجام شیمی درمانی و بهبود نتایج درمانی کمک کند.
شیمی درمانی برای سرطان رحم یک معالجه عمومی است که از طریق تزریق دارو و خوراکی به افراد مبتلا به سرطان مصرف می‌شود و در بیشتر اوقات زمانی مورد استفاده پزشکان قرار می‌گیرد که سرطان بسیار پیشرفته شده است. شیمی درمانی برای سرطان رحم به دو دسته تقسیم می‌شود. دسته اول شیمی درمانی فراگیر می‌باشد که در این روش دارو به روش خوراکی استفاده می‌شود یا تزریق مستقیم به خون صورت گیرد تا دارو در کل بدن همزمان پخش شود. دسته دوم شیمی درمانی منطقه‌ای می‌باشد که در این مرحله دارو مستقیم به حفره یا یک اندام تزریق می‌شود. شیمی درمانی منطقه‌ای از فراگیر موثرتر است زیرا روی یک بخش یعنی همان توده سرطانی تمرکز می‌کند.
در بیشتر موارد از شیمی درمانی که ترکیب آن ماده شیمیایی بسیار قوی برای نابود کردن رشد سریع سلول‌های بدن است برای فردی که سلول‌های رحم آن سرطانی شده و آن را جراحی و خارج کرده است، انجام می‌دهند. دلیل اینکه شیمی درمانی بعد از جراحی انجام می‌شود، تا سلول‌های سرطانی باقی مانده حذف و تخریب شوند. داروی شیمی درمانی در انواع مختلف در دسترس مردم قرار دارند که عموما به تنهایی یا در صورت نیاز ترکیبی استفاده می‌شوند. علاوه بر این، از شیمی درمانی جز بیماری سرطان رحم برای درمان بیماری‌های مغز استخوان و اختلالات سیستم ایمنی چون لوپوس نیز استفاده می‌کنند.
در اغلب موارد انجام شیمی درمانی در چند ساعت تمام می‌شود اما گاهی اوقات نیاز است بیمار چند روزی را در بیمارستان بستری شود. شیمی درمانی احتمال دارد برای رگ‌های بیماران بسیار دردناک و سخت باشد. به همین جهت داشتن یک نوع دستگاه دسترسی ورید یا یک نوع کاتتر ساکن در بدن بیمار در مدت زمان درمان می‌تواند روش خوبی باشد. کاتتر یک مدل لوله قابل انعطاف و نازک است که در بدن شما قرار می‌گیرد و در دوره بعدی شیمی درمانی نیز استفاده می‌شود و نیاز به زدن کاتتر مجدد نیست. یک سمت کاتتر در نزدیک رگ قلب است، سر دیگر کاتتر به درام کوچک در زیر پوست قرار گرفته شده است، وصل می‌شود.
شیمی درمانی عموما به شکل چرخه‌ای توسط متخصص انجام می‌شود و برای هر یک جلسه‌ای که بیمار مراجعه می‌کند، یک یا چند هفته شیمی درمانی انجام نمی‌شود تا بدن بیمار استراحت کند و فرصت داشته باشد که به روش صحیح بهبود یابد. استراحت در بین دوره‌های شیمی درمانی سبب می‌شود انرژی بیمار بیشتر و ذهن آن بازتر شود. به همین جهت طبق توصیه پزشکان شیمی درمانی سرطان رحم در اکثر مواقع بین 3 الی 6 ماه ممکن است طول بکشد. گاهی اوقات در موارد اندک بین بیماران، پزشک صلاح می‌داند شیمی درمانی را تکرار کند که شاید از 6 ماه نیز بیشتر طول بکشد.
بنابراین باید بدانید مدت زمان دقیق درمان سرطان رحم با شیمی درمانی بستگی به شدت سرطان رحم و نوع آن دارد، به طور مثال شیمی درمانی برای سرطان رحم، تعداد جلسات کمی لازم است تا بیمار بهبود یابد، اما برای زمان‌هایی که سرطان به بافت‌های دیگری نفوذ کرده تعداد جلسات بالاتر می‌رود. علاوه بر این مدت دوره درمان با شیمی درمانی به سن، خصوصیات فیزیولوژیکی هر بیمار، مکان قرار گرفتن توده سرطان و سایر موارد بستگی دارد. شیمی درمانی به این علت در چند دوره برگزار می‌شود که همه سلول‌های سرطانی در یک جلسه نابود نمی‌شوند، بنابراین چرخه‌ها اجازه نی‌دهد تا درمان کامل شود.
تعداد دز داروهایی که هر بیمار در هر دوره برای شیمی درمانی سرطان رحم مصرف می‌کند، بستگی به داروی استفاده شده دارد. به عنوان مثال ممکن است در جلسه اول شیمی درمانی فقط یک نوع دارو به بیمار تزریق شود و در مراحل یا هفته‌های بعدی تعداد داروها و دزهای مصرف آن‌ها بیشتر گردد. اصولا بعد از پایان هر دوره از شیمی درمانی، چکاپ کلی توسط متخصص انجام می‌شود تا پزشک مطمئن شود که داروهای شیمی درمانی با موفقیت اثر کرده‌اند. برای همین است که اگر متوجه شود هنوز هم چند سلول سرطانی وجود دارد، مراحل را تکرار می‌کند.
مقدار اثرگذاری شیمی درمانی روی سرطان رحم اصولا با مقدار پاسخگویی آن آزموده می‌شود و می‌توان در چهار حالت میزان پاسخگویی را تقسیم کرد و شامل:
پاسخگویی کامل
کل تومور و سلول‌های سرطانی رحم از بین رفته است و اصلا نشانه‌ای از بیماری باقی نمانده است.
پاسخگویی حدودی
کل تومور و درصدی از سلول‌های سرطانی رحم باقی مانده است و هنوز هم نشانه و آثار سرطان در بیمار دیده می‌شود.
بیماری ساکن
سرطان با شیمی درمانی نه از بین رفته و نه گسترش یافته است. یعنی علائم مانند قبل از شیمی درمانی ثابت مانده و میزان سرطان رحم در بدن هیچ تغییری نکرده است.
عدم پاسخگویی
در این مرحله پیشرفت سرطان رحم همچنان ادامه دارد و حتی شدت بیماری نسبت به قبل از شروع شیمی درمانی نیز افزایش یافته است.
برای بیماری که به تازگی معالجه سرطان رحم را شروع کرده است و طبق توصیه پزشک شیمی درمانی را آغاز نموده، ابتدا تعداد جلسات معلوم می‌شود. آنکولوژیست تعداد جلسات را بر اساس پروتکل درمانی توصیه می‌کند و ممکن است احتمال موفقیت در روش شیمی درمانی برای از بین بردن سرطان حتی در بین جلسات و میان دوره‌ها اتفاق بیفتد. تعداد جلسات در صورتی که بدن بیمار در وضعیت 4 یعنی عدم پاسخگویی باشد، افزایش می‌یابد. بیشتر بیماران حدودا گذراندن دو دوره را برای موفقیت آمیز بودن شیمی درمانی احتیاج دارند.
داروهای شیمی درمانی سرطان رحم عبارتند از:
- پاکلی تاکسل
- کربوپلاتین
- دوکسوروبیسین یا دوکسوروبیسین لیپوزومی
- سیس پلاتین
- ترکیبی از داروها مانند کربوپلاتین و پاکلیتاکسل یا سیس پلاتین و دوکسوروبیسین
داروهای شیمی درمانی سرطان رحم به صورت موضعی روی پوست بدن، خوراکی مانند قرص و شربت و به روش تزریقی انجام می‌شود. که تمام گزینه‌های درمانی گفته شده با توجه به شدت سرطان رحم، نوع آن و همچنین وضعیت بیمار تجویز می‌کند. اگر حال بیمار به گونه‌ای باشد که لازم نباشد به طور مستمر مورد بررسی توسط پزشک قرار بگیرد، می‌تواند داروی شیمی درمانی را در خانه مصرف کند و هر چند وقت یکبار به صورت منظم به کلینیک یا بیمارستان مراجعه نماید تا میزان سلامتی و بهبودی بیمار بررسی گردد.
اصلی‌ترین راه‌کار در شیمی درمانی، روش تزریقی می‌باشد که خود تزریق نیز به چند دسته تقسیم بندی می‌شود و شامل تزریق عضلانی، تزریق زیر پوست، تزریق وریدی، تزریق در داخل کانال نخاع، تزریق در داخل حفره صفاقی، تزریق در داخل شریان، است. این روش‌ها اکثرا برای درمان سرطان‌های دیگر جز سرطان رحم مانند سرطان سینه نیز استفاده می‌شوند و هرکدام تاثیر خاصی روی سلول‌های سرطانی می‌گذارند. می‌توان به چند نمونه داروی معروف که در هنگام شیمی درمانی استفاده می‌شود را به کربوپلاتین، پاکلی تاکسل، سیس پلاتین، دوکسوروبیسین و غیره اشاره کرد.
با وجود تمام فواید ذکر شده برای شیمی درمانی لازم است بدانید گاهی اوقات عوارضی در بدن بیمار در مقدار جزئی و گاهی شدید ایجاد می‌کند. به این دلیل است که شیمی درمانی در حین انجام روی سلول‌ها تمرکز می‌کند و سلول‌های سرطانی را در مقدار وسیع از بین می‌برد. اما ممکن است روی سلول‌های سالم و طبیعی نیز اثر بگذارد و اینجاست که ضرر شیمی درمانی و عارضه‌های ناچیز آن برای سرطان رحم آشکار می‌شود. از عوارض جانبی شیمی درمانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد البته باید بدانید در همه افراد ممکن است این عارضه‌ها رخ ندهد و از فردی به فرد دیگه عارضه‌ها متغیر می‌باشد.
مشکلات خون و مشکلات سیستم ایمنی
شیمی درمانی در سرطان رحم باعث از نابودی مقداری از گلبول‌های قرمز سالم بدن می‌شود و سبب کم خونی در بیمار خواهد شد. کم خونی نیز سبب کاهش گلبول‌های سفید می‌شود که نقش مهمی در ایمنی بدن دارند و نمی‌توانند درست به مبارزه با عفونت‌ها و انواع بیماری‌ها کمک کنند. اگر فردی کم خونی شدید داشته باشد بالطبع سبب کمبود پلاکت نیز خواهد شد و در نتیجه دائما دچار کبودی می‌شود.
مشکلات قلبی
برخی از داروهای شیمی درمانی که برای معالجه سرطان رحم استفاده می‌شوند، ممکن است سبب ایجاد مشکلاتی در عضله قلب و ضربان قلب نامنظم شوند. میزان مشکلات قلبی بستگی به مقدار داروهایی است که بیمار دریافت می‌کند.
مشکلات مو، پوست ناخن
ریزش مو یکی از شایع‌ترین عوارض شیمی درمانی سرطان رحم است اما ممکن است با همه داروها رخ ندهد و معمولا در عرض چند هفته از اولین جلسه شروع شیمی درمانی ایجاد می‌شود. در مورد پوست نیز، شیمی درمانی تغییرات زیادی روی آن ایجاد می‌کند؛ مثلا سبب ایجاد تاول، خشکی پوست و تغییر رنگ پوست می‌شود و ناخن‌ها نیز شکننده و پوسته پوسته خواهند شد. اما همه عارضه‌های نام برده شده بعد از دوره شیمی درمانی برطرف خواهند شد یعنی موها مجددا رشد می‌کند، رنگ پوست و سلامت آن به حالت قبل بازمی‌گردد.
مشکلات گوارشی
مهمترین عارضه شیمی درمانی برای معالجه سرطان رحم حالت تهوع و استفراغ است که ممکن است بلافاصله بعد از هر جلسه درمانی اتفاق بیفتد و چون شیمی درمانی می‌تواند به سلول‌های گوارشی نیز آسیب برساند ممکن است باعث یبوست و اسهال نیز شود.
مشکلات عصبی و عضلانی
شیمی درمانی برای درمان هر سرطانی مثلا رحم، سینه، ریه و... به سلول‌های عصبی که بین مغز و اندام‌های دیگر ارتباط دارند، آسیب برساند. به عنوان مثال اگر سلول‌های عصبی بین مغز و دست از بین بروند سبب ایجاد بی حسی دست یا گزگز آن خواهد شد.
مشکلات سلامت روان
زمانی که بیمار مبتلا به سرطان رحم و شیمی درمانی انجام می‌دهد گاهی اوقات سبب افسردگی، ترس، اضطراب، استرس و حتی بروز مشکلات تمرکزی و حافظه می‌شود.
در این جا چند نکته وجود دارد که ممکن است به شما در مقابل با مقدار وسیعی از علائم و مضرات رایج شیمی درمانی سرطان رحم کمک کند.
- اگر در حال گذراندن دوره‌های شیمی درمانی برای سرطان رحم یا هر نوع سرطان دیگری هستید، وعده‌های غذایی خود را به وعده‌های غذایی کوچک‌تر تقسیم کنید و برای کاهش حالت تهوع غذاهای تند با رایحه زیاد خودداری نمایید.
- برای جلوگیری از خستگی و کسل شدن، انرژی خود را روی مسائل مهم متمرکز کنید و برای افزایش سطح انرژی ورزش‌های آرام مانند پیاده روی ساده را انتخاب کنید.
- از محصولاتی که حاوی مواد شیمیایی هستند برای کاهش مشکلات پوست، ناخن و مو مانند ریزش مو خودداری کنید و از برس نرم برای شانه کردن موها استفاده کنید. در ضمن مقابل نور خورشید به صورت مستقیم قرار نگیرید و برای جلوگیری از حساسیت بیشتر به آفتاب از کرم‌های ضد آفتاب مخصوص پوست خود بهره ببرید.
بیشتر آزمایش‌هایی که در تشخیص میزان تاثیرگذاری شیمی درمانی سرطان رحم انجام می‌شوند، دقیقا همان آزمایشاتی می‌باشند که پزشک برای تشخیص دقیق سرطان نامبرده شده در مراحل اولیه تجویز می‌کند که چند نمونه را به طور مختصر توضیح می‌دهیم.
ام آر آی
موج‌های رادیویی قوی برای عکس‌برداری از رحم و بافت‌های مجاور آن به کار می‌رود تا مشخص شود چه مقدار شیمی درمانی موثر بوده است.
آزمایشات خون در چند نوع
وضعیت خونی و بررسی عوامل دیگری که در این نوع آزمایش سنجیده می‌شود، بیانگر آن است آیا هنوز هم موادی در خون آزاد می‌شود که سبب بروز سرطان رحم شود یا نه. در صورتی که این مواد هنوز هم در آزمایش خون دیده شود، نشان می‌دهد سرطان از بین نرفته و شیمی درمانی کاملا موفقیت آمیز نبوده و باید تکرار شود.
سایر آزمایش‌ها
پزشکان برای ردیابی سلول‌های سرطانی و اطمینان از پاسخگویی عالی بدن برای انجام شیمی درمانی سرطان رحم تمامی موارد گفته شده در بدن بیمار را مورد بررسی قرار می‌دهند و علاوه بر آن‌ها سایر آزمایشات تکمیلی برای دانستن میزان تاثیرگذاری شیمی درمانی، مواردی چون کولپوسکوپی، تومور مارکر، سی تی اسکن، بیوپسی مخروطی، سونوگرافی ترانس واژینال و غیره را نیز تجویز می‌کنند.
سخن پایانی
سرطان رحم جزو بیماری‌های رایج سرطان رحم نیاز به شیمی درمانی دارد موضوعی است که بسیاری از بیماران هنگام تشخیص این بیماری با آن روبه‌رو می‌شوند. شیمی درمانی یکی از روش‌های رایج درمان در سرطان رحم است، اما تصمیم‌گیری برای شروع آن بستگی به نوع، مرحله و میزان پیشرفت بیماری دارد.
در صورت عدم تشخیص به‌موقع و درمان‌های صحیح، سرطان رحم می‌تواند به سرعت گسترش یابد و عوارض جدی‌تری را به همراه داشته باشد.
اگر شما یا عزیزانتان با این مشکل مواجه هستید، مراجعه به یک پزشک متخصص می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند. در کلینیک ما، با در نظر گرفتن وضعیت شما، بهترین روش‌های درمانی از جمله شیمی درمانی یا سایر گزینه‌ها را در اختیار خواهید داشت.
تیم پزشکی ما با تجربه و تخصص بالا در زمینه درمان سرطان رحم، شما را در این مسیر همراهی خواهد کرد. برای دریافت مشاوره دقیق و اطلاعات بیشتر در مورد درمان‌های ممکن، همین حالا با کلینیک ما تماس بگیرید و اولین گام را برای درمان بردارید. با شیمی درمانی و درمان‌های دیگر، امکان بهبود و کنترل بیماری به میزان زیادی افزایش می‌یابد.