درمان قطعی کیست تخمدان چپ با کمترین عارضه
کیست‌های تخمدانی بسته به محل قرارگیری‌شان، ممکن است تفاوت‌هایی در علائم یا شدت ناراحتی ایجاد کنند. برای مثال، کیست تخمدان چپ در برخی زنان باعث درد مزمن لگنی، فشار در سمت چپ شکم یا اختلال در قاعدگی می‌شود. هرچند از نظر نوع و ساختار، تفاوت چشمگیری با کیست‌های تخمدان راست ندارد، اما در مواردی ممکن است نزدیکی آن به روده‌ها، نشانه‌های گوارشی ایجاد کند. تعیین روش درمان بسته به نوع کیست (فولیکولی، هموراژیک، آندومتریوما و...) و سن، وضعیت باروری یا شدت علائم بیمار متفاوت است. از درمان‌های دارویی و نظارتی تا جراحی، همه باید با دقت و آگاهی انتخاب شوند. مشورت با بهترین دکتر زنان برای کیست تخمدان در تهران می‌تواند در تشخیص صحیح و انتخاب روش درمانی مؤثر نقش کلیدی ایفا کند؛ به‌ویژه در زمانی که علائم خاصی در یک سمت بدن ظاهر می‌شوند.
آنچه در ادامه میخوانید:
کیست تخمدان یکی از شایع‌ترین بیماری‌هاست که زنان در طول زندگی خود ممکن است با آن روبه‌رو شوند و حداقل یک بار آن را تجربه کنند. ابتلا به کیست تخمدان چپ می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد؛ هرچند که زنان جوان بین 20 تا 30 معمولا به کیست تخمدانی مبتلا می‌شوند که به آن کیست درموئید یا کیست مویی می‌گویند. در هر صورت رفع کیست چپ تخمدان معمولا پیچیده نیست و عموما فرقی نمی‌کند که شما به کدام نوع از کیست مبتلا شده باشید. اگر سریع برای درمان اقدام کنید و نزد پزشک حاذق بروید، خوشبختانه راه درمانی بسیار کوتاه است.
درمان کیست تخمدان سمت چپ به دو صورت دارویی و جراحی انجام می‌شود. اگر کیست تخمدان چپ رشد غیرعادی داشته باشد و بسیار بزرگ شود، معمولا دارودرمانی کافی نیست و متخصص به بیمار پیشنهاد می‌کند که تمام یا بخشی از تخمدان چپ با جراحی برداشته شود.
اما اگر کیست تخمدان چپ کوچک باشد و در مراحل اولیه تشخیص داده شود و پس از دوره‌ای حدوداً 3 هفته‌ای از بین نرود، داروها می‌تواند به کاهش روند درمان کیست تخمدانی در ناحیه چپ کمک فراوانی بکنند. داروهایی مانند متفورمین و داروهای ضد افزایش هورمون آندروژن می‌توانند به کاهش اندازه کیست کمک کنند. این داروها ممکن است در چرخه قاعدگی شما اختلال ایجاد کنند و همچنین اگر به‌صورت مکرر با این عارضه مبتلا شوید، پزشک داروهای ضدبارداری را برای توقف تخمک‌گذاری و جلوگیری از رشد کیست‌ها تجویز می‌کند.
اگر روند درمان کیست در تخمدان چپ با دارو کامل نشد و پزشک مجبور به جراحی شد، 2 گزینه در برابر بیمار خواهد بود:
لاپاراسکوپی:
برای رفع کیست چپ تخمدان با لاپاراسکوپی البته اگر کیست کوچک باشد، و در آزمایش‌ها احتمال ابتلا به سرطان رد شده باشد، پزشک با ایجاد یک برش کوچک نزدیک ناف و استفاده از ابزار مخصوص از طریق شکم به تخمدان دسترسی پیدا می‌کند و در نهایت کیست خارج می‌شود.
لاپاراتومی:
به‌منظور درمان کیست تخمدان سمت چپ بزرگ، جراح با ایجاد یک برش بزرگ بر روی شکم، کیست را خارج می‌کند. البته این جراحی پر ریسک است و در موارد محدود انجام می‌شود. همچنین پیش از انجام این جراحی، بیمار باید آزمایش بیوپسی انجام دهد تا مشخص شود کیست، سرطانی نشده است. در صورت سرطانی شدن کیست تخمدان چپ، عمل لاپاراتومی به هیسترکتومی تبدیل و تمام رحم از بدن بیمار خارج می‌شود.
معمولا درمان کیست تخمدانی در ناحیه چپ در صورتی به جراحی کشیده می‌شود که کیست پایدار یا پیچیده باشد. کیست تخمدان چپ پایدار بزرگ‌تر از 5 سانتی‌متر و کیست تخمدان چپ بزرگ‌تر از 10 سانتی‌متر حتما باید با جراحی از بدن بیمار خارج شود.
عموما کیست تخمدان سمت چپ یا راست بی‌خطر هستند و تاثیری بر بارداری زنان ندارند. اما عدم رفع کیست چپ تخمدان یا راست می‌تواند فرآیند بارداری را مشکل و در این مسیر اختلال ایجاد کند. بنابراین بهترین راه تشخیص زودهنگام کیست تخمدان و جدی گرفتن علائم است. پزشکان معمولا به زنان باردار توصیه می‌کنند که درمان کیست در تخمدان چپ یا راست را به پس از زایمان موکول کنند؛ چراکه مصرف برخی از داروها می‌تواند بر سلامت جنین تاثیر بگذارد. اما اگر کیست بزرگ و غیرمعمول باشد، برداشتن آن امری اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
کافی است که در اینترنت سرچی بزنید، بدون شک با مطالب بسیاری درباره رفع کیست چپ تخمدان یا راست در خانه مواجه می‌شوید. اما این روش‌ها نمی‌توانند به‌تنهایی کیست تخمدان را درمان کنند و بهتر است برای درمان نهایی به کلینیک‌های معتبر بروید و کار درمان را به دست پزشکان حاذق بسپارید.
در عین حال، برخی از گیاهان دارویی می‌توانند به درمان کیست تخمدانی در ناحیه چپ در زنان کمک کنند. در ایران قدیم برای حل این مشکل حتی زالو درمانی توصیه می‌شده است و هم اکنون نیز برخی از مراکز با استفاده از زالو درمانی اقدام به درمان کیست تخمدان می‌کنند. اما گیاهان دارویی و زالو درمانی نمی‌توانند به درمان کیست‌های بزرگ و بدخیم کمک چندانی بکنند.
با توجه به منابع موجود، برخی گیاهان دارویی می‌توانند به کاهش علائم و درمان کیست در تخمدان چپ کمک کنند، اما بازهم باید تاکید کرد که حتما با پزشک خود در این خصوص مشورت کنید.
برخی از گیاهان دارویی که برای درمان کیست تخمدان طرف چپ توصیه می‌شوند، عبارت‌اند از:
- بابونه
- گل داودی
- زنجبیل
- چای سبز
- پونه
- روغن‌های گیاهی
ذکر این نکته بسیار حائز اهمیت است که بهتر است قبل از استفاده از هر گونه داروی گیاهی، با پزشک خود مشورت کنید، زیرا برخی از این داروهای گیاهی با داروهای شیمیایی تداخل دارند و می‌توانند عوارض جبران‌ناپذیری را به دنبال داشته باشند. در چنین شرایطی نه‌تنها به رفع کیست چپ تخمدان کمکی نمی‌کنید، بلکه باعث می‌شوید، بیماری شما شدیدتر هم بشود. همچنین، برخی از دم‌نوش‌های گیاهی می‌توانند در عملکرد داروها تغییر ایجاد و یا اثرات جانبی یک دارو را تشدید کنند.همچنین برای پیشگیری از ایجاد کیست تخمدان چپ و جلوگیری از رشد غیرعادی این کیست‌ها و پیش از آنکه درمان کیست تخمدانی در ناحیه چپ امری غیرقابل‌اجتناب شود، می‌توان برخی از عادات اشتباه را کنار گذاشت و در سبک زندگی تغییر ایجاد کرد. تغییراتی که در ادامه عنوان می‌شود و اصلاح رژیم غذایی روزانه می‌تواند به پیشگیری از کیست تخمدان چپ کمک کند:
• مصرف مواد غذایی حاوی پروتئین، ویتامین دی و کلسیم
• مصرف مواد غذایی حاوی فیبر و آنتی‌اکسیدان‌ها مانند میوه‌ها و سبزی‌ها
• مصرف مواد غذایی حاوی اسیدفولیک
• عدم استعمال دخانیات
• ورزش منظم
• مصرف قرص ضدبارداری
برای جلوگیری از شکل‌گیری و پیشرفت کیست تخمدان، کنار گذاشتن رفتارهای نادرست و اصلاح سبک زندگی اهمیت فراوانی دارد. تعدادی از این تغییرات که به همراه رژیم غذایی سالم می‌توانند مؤثر باشند شامل موارد زیر هستند:
- افزودن پروتئین، ویتامین D و کلسیم به وعده‌های غذایی
- افزایش مصرف سبزیجات و میوه‌های سرشار از فیبر و آنتی‌اکسیدان
- تضمین دریافت کافی اسید فولیک
- ترک مصرف دخانیات
- پایبندی به فعالیت‌های ورزشی منظم
- استفاده از داروهای ضدبارداری تحت نظر پزشک
در اینجا باید گفت که هرچند ورزش به درمان کیست در تخمدان چپ کمکی نمی‌کند، اما با انجام فعالیت‌های ورزشی، جریان خون به کلیه‌ها و سایر اعضای بدن افزایش می‌یابد و در نهایت منجر به تقویت عملکرد کلیه‌ها و کاهش ایجاد کیست‌ها می‌شود. انجام تمرینات هوازی با شدت زیاد و ورزش‌های قدرتی می‌تواند میزان چاقی را در زنان کاهش دهد. چاقی یکی از اصلی‌ترین دلایل به وجود آمدن کیست تخمدان چپ در زنان است. از سوی دیگر ورزش‌های هوازی و قدرتی مقاومت به انسولین را در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک کاهش می‌دهد.
مصرف داروهای ضدبارداری می‌تواند نقش مهمی در کاهش خطر تشکیل کیست در تخمدان‌ها داشته باشد. این داروها با تنظیم تعادل هورمونی استروژن و پروژسترون، از ایجاد کیست جلوگیری می‌کنند. با این حال، شروع استفاده بدون مشورت پزشکی ممکن است مشکلاتی مثل خونریزی‌های نامنظم، تغییرات ناگهانی در دوره قاعدگی، حالت تهوع، حساسیت در سینه‌ها، سردردهای مزمن، تغییرات خلقی، افزایش وزن و حتی احتمال لخته شدن خون را به همراه داشته باشد. به همین دلیل توصیه می‌شود قبل از مصرف این قرص‌ها حتماً با پزشک مشورت کنید تا عوارض جانبی کاهش یابد.
در طب سنتی، درمان‌های مکملی برای کیست تخمدان مطرح شده که البته جایگزین درمان پزشکی نیستند. بر اساس این نگرش، رطوبت بیش از حد بدن، شرایط محیطی، غلظت خون، مزاج سرد و چاقی از عوامل مؤثر در ایجاد کیست شناخته می‌شوند. اصلاح سبک زندگی شامل کاهش وزن و مصرف غذاهای گرم و خشک می‌تواند در کنترل و پیشگیری نقش داشته باشد.
علاوه بر این، پرهیز از مصرف بیش از حد کافئین و الکل و خودداری از حمام در زمان قاعدگی نیز توصیه می‌شود. استفاده از گیاهانی مانند زعفران، دارچین، زنجبیل و پونه، همراه با روش‌های سنتی مثل حجامت و زالو درمانی، از دیگر راهکارهای این طب است.
تشخیص کیست تخمدان معمولاً با معاینه فیزیکی لگن آغاز می‌شود که به پزشک امکان می‌دهد توده‌های غیرطبیعی را شناسایی کند. برای تعیین دقیق‌تر ابعاد، محل و خصوصیات کیست، انجام آزمایش‌های تکمیلی لازم است. رایج‌ترین و موثرترین روش تشخیصی سونوگرافی است که به دو صورت از طریق شکم یا داخل واژن انجام می‌شود و اطلاعات دقیق‌تری درباره وضعیت کیست ارائه می‌دهد.
سی‌تی‌اسکن و ام‌آر‌آی از دیگر آزمایش‌های هستند که پزشک معالج با توجه به سن بیمار آنان را تجویز خواهد کرد. در اینجا باید گفت که آزمایش سونوگرافی به این دلیل که در فرآیند انجام آن، از اشعه ایکس استفاده نمی‌شود، ایمن‌تر است و این آزمایش معمولا هیچ درد و عوارضی ندارد. بنابراین برای تشخیص نوع کیست تخمدان و تعیین دقیق روش رفع کیست چپ تخمدان ، اکثر پزشکان سونوگرافی را ترجیح می‌دهند.
برای درمان کیست تخمدان طرف چپ یا راست بدن با استفاده از دستگاه سی‌تی‌اسکن و ام‌آر‌آی، تصاویر مقطعی و عمیقی از اندام‌های داخلی بدن زنان با استفاده از میدان مغناطیسی ضبط می‌شود تا پزشک اطلاعات جامع‌تری را داشته باشد. یکی دیگر از دستگاه‌های تشخیص کیست تخمدان، دستگاه اولتراسوند است.
این دستگاه نیز با استفاده از امواج صوتی، فرم کلی رحم و اندازه و فرم کیست تخمدان چپ را به پزشک نشان می‌دهد.
از دیگر روش‌های تشخیص انجام تست بارداری، آزمایش سطح هورمون و آزمایش خونCA_125 است. پزشک برای اطمینان از عدم بارداری و بررسی مشکلات مرتبط با هورمون در زنان و همچنین غربالگری سرطان دهانه رحم، از بیمار خواهد خواست تا این آزمایش‌ها را به‌منظور رفع کیست چپ تخمدان انجام دهد.
خوشبختانه باید گفت که کیست تخمدان چپ یا راست معمولا بعد از چند هفته از بین می‌روند و اگر علائم شدید و دردناک نباشد، پزشک فرآیند درمان کیست تخمدانی در ناحیه چپ را ممکن است کوتاه‌مدت به تعویق بیاندازد. ولی اگر با گذشت زمان تغییری در وضعیت کیست تخمدان به وجود نیامد و یا کیست بزرگ‌تر شد، به‌سرعت فرآیند درمان کیست تخمدان طرف چپ بدن آغاز خواهد شد.
کیست تخمدان سمت چپ یا راست معمولا در زمان تخمک‌گذاری ایجاد می‌شود. اگر بعد از تخمک‌گذاری، بارداری رخ نداد، کیست کوچک می‌شود و دلیلی برای درمان کیست در تخمدان چپ وجود ندارد. به این نوع از کیست‌ها، "کیست عملکردی" یا فانکشنال می‌گویند که شایع‌ترین نوع کیست و غالبا خوش‌خیم هستند. اما برخی از این کیست‌ها به‌سادگی حذف نمی‌شوند، چراکه علت ایجاد آنان، تنها عدم بارداری نبوده است.
نوع دیگری از کیست، "کیست فولیکولی" نام دارد. وظیفه فولیکول در ماه، آزاد کردن تخمک است، اگر این روند انجام نشود، کیست فولیکولار تشکیل می‌شود. این کیست‌ها عموما از مایعات پرحجم تشکیل می‌شوند و بزرگ هستند. بنابراین با مشاهده این نوع از کیست، فرآیند رفع کیست چپ تخمدان آغاز می‌شود.
یکی دیگر از کیست تخمدان چپ، "کیست جسم زرد" نام دارد. پس از رهاسازی تخمک، هورمون‌های در بدن ترشح می‌شوند که فولیکول‌ها را به جسم زرد تبدیل می‌کند. اگر مایعات داخل این جسم زرد وارد شود، کیست به وجود می‌آید. "کیست درموئید" یا تراتوم هم یکی دیگر از کیست تخمدان سمت چپ است که ممکن است از بدو تولد در بدن نوازد دختر وجود داشته باشد. این کیست عموما بی‌خطر هستند و تنها ممکن است در بزرگسالی دردسر ایجاد کنند که روند درمان کیست تخمدانی در ناحیه چپ در چنین شرایطی تنها دارودرمانی است.
آنچه درمان کیست در تخمدان چپ را به امری ضروری تبدیل می‌کند، وجود "کیست بدخیم" است. برخی از این کیست‌ها، بدخیم هستند و می‌توانند به توده سرطانی هم تبدیل شوند. در اینجا باید گفت که کیست تخمدان با سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCO) متفاوت است. این تفاوت باعث می‌شود که درمان‌های متفاوتی نیز از سوی پزشک تجویز شود. در سندروم تخمدان پلی کیستیک، کیسه‌های کوچک که پر از مایعات هستند، در داخل تخمدان‌ها رشد می‌کنند.
برای درمان این سندروم، علاوه بر تجویز دارو یا جراحی، شخص باید عارضه‌های دیگر مانند ناباروری، آکنه، چاقی، یا بیماری‌های زمینه‌‌ای مانند دیابت را هم درمان کند. معمولا درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک، تغییر سبک زندگی و کاهش وزن را نیز در برمی‌گیرد و به همین دلیل کاملا با نوع و چگونگی رفع کیست چپ تخمدان متفاوت است.
سخن پایانی
درمان کیست تخمدان چپ موضوعی است که نمی‌توان آن را به یک راه‌حل کلی محدود کرد. بسته به نوع کیست، اندازه، علائم همراه و شرایط جسمانی فرد، پزشک تصمیم می‌گیرد که آیا نظارت کافی‌ست یا مداخله درمانی لازم است. در مواردی که کیست‌های ساده فولیکولی دیده می‌شوند و علائم خفیف‌اند، پزشک معمولاً تنها توصیه به سونوگرافی‌های دوره‌ای می‌کند. اگر درد یا فشار مداوم باشد، یا در سونوگرافی رشد سریع یا ویژگی‌های غیرعادی مشاهده شود، مصرف داروهای تنظیم هورمون یا حتی جراحی لاپاراسکوپی ممکن است تجویز شود. درمان کیست تخمدان چپ تفاوت عمده‌ای با راست ندارد، اما نزدیکی آن به روده، احتمال بروز علائم گوارشی مثل نفخ، یبوست یا تهوع را افزایش می‌دهد.
همچنین در زنان در سن باروری، بررسی تأثیر کیست روی تخمک‌گذاری و باروری اهمیت بالایی دارد. نکته مهم این است که خوددرمانی یا تأخیر در پیگیری، می‌تواند منجر به پیچ‌خوردگی تخمدان یا پارگی کیست شود که از اورژانس‌های پزشکی محسوب می‌شود. تشخیص زودهنگام و مدیریت هدفمند با همکاری یک پزشک متخصص، کلید حفظ سلامت تخمدان‌هاست.