پریود زنان؛ چرخه‌ای طبیعی برای آماده سازی زنان جهت پروسه باروری و تولیدمثل

پریود زنان پدیده ای است که از سن بلوغ تا حوالی یائسگی محسوب می شود، به صورت طبیعی طبق یک روند منظم تکرار می شود. هدف از این چرخه ها به صورت خلاصه و ساده این است که بدن فرد را برای بارداری آماده کند. این چرخه توسط هورمون ها کنترل می شود و به آن اصطلاحا سیکل قاعدگی یا پریود زنان گفته می شود.
 

 

پريود زنان چگونه است؟

در خصوص اینکه پریود زنان چگونه است باید گفت در طول هر پریود زنان، یک تخمک رشد می کند و از تخمدان ها آزاد می شود و به سمت رحم می رود. همچنین دیواره رحم در طول هر چرخه تحت تاثیر هورمونها رشد می کند و در انتهای چرخه اگر بارداری رخ نداده باشد، دوباره میریزد و دلیل ایجاد خونریزی هم همین ریزش دیواره رحم است. پس از این که دیواره ریزش کرد، چرخه بعدی پریود زنان بلافاصله شروع می شود. یعنی دوباره دیواره رحم ساخته می شود و یک تخمک بالغ از تخمدان ها خارج می شود.
خانمها در تمام سنین باید اختلالات پریود زنان را جدی بگیرند و چنانچه تغییراتی در عادت ماهانه زنان رخ داد، به ویژه در صورت تکرار، در اولین فرصت به متخصصین زنان و زایمان مراجعه کنند. زیرا تاخیر در درمان می تواند عوارض جدی مانند مشکلات در باروری و کم خونی به دنبال داشته باشد.
این توضیحات به صورت خلاصه ای از پریود زنان و یا همان عادت ماهانه زنان بود. در ادامه به صورت کامل تر و تخصصی تر این چرخه را بررسی می کنیم و سپس به علائم و نشانه های پریود زنان و سپس این که چه زمانی باید نسبت به چرخه پریود خود نگران باشید می پردازیم. پس با ما همراه باشید تا نسبت به این اتفاق طبیعی که در بدن رخ می دهد اطلاعات کاملی بدست آورید.

 

مراحل مختلف پريود زنان يا عادت ماهانه زنان

به طور کلی، سیکل قاعدگی یا پریود زنان به چهار مرحله تقسیم می شود:

♦  فاز قاعدگی

♦   فاز فولیکولی

♦  فاز تخمک گذاری

♦  فاز لوتئال

طول هر یک از این مرحله در هر فردی نسبت به فرد دیگر متفاوت است و همچنین در طول زمان و با افزایش سن نیز ممکن است که تغییر کند. در ادامه هر یک از این مراحل را به صورت کلی تر برای شما توضیح می دهیم.

 

♦  فاز قاعدگی

مرحله اول قاعدگی یا پریود زنان، همان پریودی است. این مرحله زمانی شروع می شود که تخمک چرخه قبلی بارور نشده است. وقتی که بارداری اتفاق نمی افتد، سطح هورمون های استروژن و پروژسترون کاهش می یابد.
به دلیل این که بارداری ایجاد نشده است، پوشش ضخیم رحم که به دلیل پشتیبانی از تخمک بارور ساخته شده است استفاده ای ندارد و بنابر این شروع به ریزش می کند و در این مرحله است که خون ریزی را در قاعدگی خود تجربه می کنید. ممکن است که به همراه خون ریزی مقداری مخاط و بافت هم مشاهده کنید که همان بافت دیواره رحمی است که ریزش کرده است.
همچنین در این مرحله از پریود زنان ممکن است که نشانه ها و علائم زیر را نیز تجربه کنید:

•    گرفتگی عضلات خصوصا در ناحیه اطراف رحم مانند لگن و یا انتهای کمر
•    حساس شدن و یا دردناک شدن سینه ها
•    نفخ شکم
•    نوسانات خلقی
•    تحریک پذیری زیاد
•    سردرد خستگی
•    کمر درد

زنان به صورت متوسط بین 3 تا 7 روز در مرحله اول قاعدگی می مانند. گاهی اوقات هم به صورت نادر برخی زنان بیشتر از این زمان در این مرحله می مانند.

 

♦   فاز فولیکولی

این مرحله از پریود زنان تقریبا از آغاز دوره شروع می شود و پس از تخمک گذاری پایان می یابد. این مرحله دقیقا زمانی شروع می شود که هیپوتالاموس سیگنالی را برای ترشح هورمون محرک فولیکول و یا FSH به غده هیپوفیز ارسال می کند. این هورمون تخمدان ها را تحریک می کند تا حدود 5 الی 20 کیسه کوچک به نام فولیکول تولید کنند که هر یک از این کیسه ها دارای یک تخمک نابالغ هستند.
فقط سالم ترین تخم در نهایت بالغ می شود. البته در مواردی ممکن است که دو تخمک همزمان بالغ شوند. به جز فولیکول حاوی تخمک بالغ ،بقیه فولیکول ها مجددا جذب بدن می شوند.
فولیکول بالغ شده باعث افزایش ترشح استروژن می شود. استروژن باعث ضخیم شدن پوشش رحم می شود. ضخیم شدن پوشش رحم، یک مخیط غنی از مواد مغذی برای رشد جنین ایجاد می کند.
به طور میانگین، فاز فولیکولی تا حدود 16 روز طول می کشد اما بسته به بدن فرد ممکن است که بین 11 تا 27 روز متغیر باشد.

 

♦   فاز تخمک گذاری

در این مرحله از پریود زنان، افزایش سطح هورمون استروژن که در طول فاز فولیکولی ایجاد شده، غده هیپوفیز را تحریک می کند تا هورمون لوتئینیزه کننده و یا همان LH را ترشح کند. این هورمون باعث می شود که روند تخمک گذاری آغاز شود.
تخمک گذاری به زمانی گفته می شود که تخمدان یک تخمک بالغ از خود آزاد می کند. این تخمک از لوله فالوپ به سمت رحم حرکت می کند. وقتی که به تخمک به سمت رحم می آید، زمانی است که تخمک توانایی باردار شدن را دارد.
وقتی که علائم زیر را در خود مشاهده کردید، ممکن است که در فاز تخمک گذاری باشید و آماده بارداری باشید:

افزایش جزئی در دمای بدن

دیده شدن ترشح غلیظ در ناحیه واژن که حالتی مانند بافت سفیده تخم مرغ دارد
تخمگ گذاری حدودا در روز 14 از قاعدگی ایجاد می شود بنابر این اگر چرخه های 28 روزه دارید، اواسط چرخه پریود زنان آماده باروری هستند. تخمک آماده باروری تا 24 ساعت سالم است و اگر در این 24 ساعت بارور نشود، تخمک میمیرد و یا این که جذب بدن می شود.
جالب است که بدانید اسپرم در محیط رحم می تواند تا 5 روز زنده بماند و به همین دلیل حتی اگر تا پنج روز پیش از تخمک گذاری رابطه جنسی ایجاد شود، باز هم ممکن است که بارداری ایجاد شود.

 

♦  فاز لوتئال

پس از این که فولیکول تخمک بالغ شده را آزاد کرد، به جسم زرد تبدیل می شود. جسم زرد باعث می شود تا ترشح استروژن و پروژسترون در بدن افزایش یابد. افزایش این هورمون ها باعث افزایش ضخامت دیواره رحم می شود تا رحم برای کاشت تخمک بارور آماده شود.
اگر بارداری ایجاد شود، بدن گنادوتروپین و یا HCG تولید می کند. تست های بارداری با استفاده از این هورمون کار می کنند و وجود آن به معنای باردار بودن شماست. این هورمون به حفظ جسم زرد و ضخیم ماندن دیواره رحم کمک می کند.
حال اگر بارداری رخ ندهد، این هورمون ترشح نمی شود و در نتیجه آن جسم زرد از بین می رود و پوشش داخلی رحم نیز شروع به ریزش می کند.
علائم این مرحله از پریود زنان شامل موارد زیر است:

•    نفخ
•    تورم، درد و یا حساسیت سینه ها
•    تغییرات خلق و خو
•    سردرد
•    افزایش وزن
•    تغییر در میل جنسی
•    هوس های غذایی (ویار)
•    مشکلات خواب

این مرحله بسته به بدن فرد بین 11 تا 17 روز طول می کشد و میانگین آن 14 روز است.

 

مشکلات شايع سيکل قاعدگی يا پريود زنان

پس فهمیدید که سیکل قاعدگی یک چرخه نسبتا پیچیده است که آن را هورمون ها کنترل می کنند. به همین دلیل اگر کوچکترین تغییری در میزان هورمون های کنترل کننده عادت ماهانه زنان ایجاد شود، نظم این چرخه نیز برهم می خورد.
اولین نشانه های برهم خوردن تعادل چرخه های قاعدگی یا پریود زنان ، نامنظم شدن چرخه است. به طور مثال اگر چرخه های شما 28 روزه بوده اما در حال حاضر بسیار بیشتر از آن و یا بسیار کمتر از آن طول می کشد، ممکن است که نشانه ای از وجود اختلال در سیکل قاعدگی باشد.
توجه داشته باشید که شدت قاعدگی و زمانی که طول می کشد در هر فرد نسبت به فرد دیگر متفاوت است و شما نباید خودتان را با دیگران مقایسه کنید. بلکه شما باید نظم چرخه های خود را نسبت به چرخه هایی که قبلا داشته اید مقایسه کنید.
به همین دلیل بهتر است که همیشه یک تقویم برای سیکل قاعدگی خود داشته باشید و زمان شروع و پایان چرخه های قاعدگی خود را بررسی کنید تا در آینده اگر مشکلی پیش آمد بتوانید سریعا آن را تشخیص دهید. همچنین این کار به شما کمک خواهد کرد که زمان دقیق پریودی های خود را بدانید و برای آن برنامه ریزی کنید تا مشکلی برای شما ایجاد نشود.
از جمله مواردی که می توانند باعث ایجاد تغییرات در چرخه های پریود زنان یا سیکل قاعدگی انها شوند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

♦   قرص های هورمونی جلوگیری از بارداری: از آن جایی که این قرص ها مستقیما بر روی تعادل هورمون های طبیعی بدن شما تاثیر می گذارند، می توانند در عادت ماهانه زنان تغییراتی ایجاد کنند که از جمله آن ها می توان به سبک تر شدن دوره ها و یا عدم ایجاد پریود زنان اشاره کرد.

♦   بارداری: اگر به تازگی و پس از رابطه جنسی متوجه شده اید که دیگر چرخه ای برای شما آغاز نشده است، اولین نشانه و تشخیص برای شما بارداری است زیرا همان طور که پیش تر توضیح دادیم، بارداری باعث ترشح هورمون هایی می شود که از شروع دوباره سیکل قاعدگی جلوگیری می کنند.

♦  سندرم تخمدان پلی کیستیک: عدم تعادل هورمونی در پی پریود زنان در بدن باعث می شود که چرخه رشد طبیعی تخمک ها در بدن تغییر کند. یکی از عارضه هایی که در نتیجه بر هم خوردن تعادل هورمونی ایجاد می شود سندرم تخمدان پلی کیستیک است که در آن تخمک ها پر از کیسه هایی می شود که درون آن ها مایع مخصوصی است. این بیماری باعث برهم خوردن نظم سیکل قاعدگی و حتی عدم شروع چرخه می شود.

♦   فیبروئید رحم: در این بیماری توده های خوش خیم و غیر سرطانی در رحم رشد می کنند که می توانند باعث ایجاد اختلال در سیکل قاعدگی شوند و آن را سنگین تر و طولانی تر کنند.

♦    اختلالات اشتها، بی اشتهایی، پرخوری های عصبی و سایر اختلالات خورد و خوراک و گوارشی، می توانند با ایجاد تغییرات وزن ناگهانی تعادل هورمونی بدن را برهم بزنند و بر روی دوره های قاعدگی نیز تاثیر بگذارند.

اگر به دلیل مشکلات بالا و یا موارد دیگر پریود زنان تحت تاثیر قرار بگیرد، معمولا نشانه ها و علائمی مانند موارد زیر را تجربه خواهید کرد:

♦  عدم ایجاد یک سیکل قاعدگی و یا به طور کلی متوقف شدن چرخه ها

♦  خونریزی و لکه بینی بیش از 7 روز

♦  نامنظم بودن دوره ها

♦   خونریزی در بین پریود ها (سنگین تر از لکه بینی)

♦   بسیار سبک و یا بسیار سنگین بودن دوره ها

♦   مشاهده تکه بافت های بزرگ و یا لخته خون های بزرگ در خونریزی های پریودی یا سیکل قاعدگی

اگر موارد بالا و یا هر چیز دیگری که فکر می کنید غیر عادی است را در چرخه های خود مشاهده می کنید، بهتر است که هرچه سریع تر برای تشخیص مشکل و سپس درمان آن به صورت اصولی اقدام کنید.

 

نحوه تشخيص مشکلات پريود زنان چگونه است؟

از آن جایی که مشکلات مختلف پریود زنان علائم بسیار مشابهی دارند، برای این که بتوان آن ها را تشخیص داد به تخصص نیاز است. پس اولین قدم برای تشخیص مشکلات، مراجعه به پزشک متخصص زنان است.
پس از این که به پزشک زنان مراجعه کردید، پزشک کار خود را با معاینات اولیه و پرسیدن شرح حال آغاز می کند و پس از این که به یک تشخیص اولیه رسید، برای این که تشحیص خود را قطعی کند، از شما درخواست می کند که چند آزمایش تصویر برداری مانند سونوگرافی انجام دهید.
سپس پزشک می تواند با بررسی تصاویر این آزمایش ها مشکل را به صورت قطعی تشخیص دهد و سپس با توجه به مواردی مانند نوع مشکل، شدت آن، سن بیمار، سلامت کلی بدن او و سایر شرایط بیمار راه درمانی متناسب را ایجاد می کند.
مشکلات مربوط به پریود زنان معمولا با درمان های اولیه ای نظیر دارو های هورمونی درمان می شود و نیازی به درمان های جدی مانند جراحی نیست. البته اگر در مراجعه به پزشک تاخیر زیادی وجود داشته باشد، احتمال نیاز به درمان های جدی بسیار بیشتر خواهد بود.

 

سخن پايانی

در این مقاله سعی کردیم تا هر آن چه را که نیاز است در رابطه با پریود زنان بدانید را در اختیار شما بگذاریم تا بتوانید یک شناخت کلی نسبت به این پدیده طبیعی داشته باشید.
از آن جایی که بخش تولید مثلی پریود زنان حساسیت بسیار زیادی دارد، بسیار مهم است که اگر حس می کنید مشکلی در دوره های قاعدگی خود دارید، سریعا برای تشخیص و درمان آن ها به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید تا بتوان سریعا آن را با درمان های اولیه و غیر جراحی درمان کرد.
به این منظور، اگر مشکلی در سیکل قاعدگی خود حس می کنید، می توانید همین الان با مراجعه به مرکز تخصصی زنان ما، در ابتدا با کمک و مشورت پزشکان حاذق و با تجربه مشکل را به صورت اصولی بیابید و سپس در صورت نیاز در همین مجموعه و با استفاده از بروز ترین متد های درمانی درمان خود را آغاز کنید.