علت سرطان رحم چیست و هر آنچه زنان باید در مورد آن بدانند!
سرطان رحم یکی از مشکلات جدی سلامت زنان در سرتاسر جهان و یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در بین زنان است. این بیماری می‌تواند منجر به مرگ بیمار به ویژه در دوران میانسالی و سالمندی شود؛ اما علت سرطان رحم چیست؟ تحقیقات صورت‌گرفته تا به امروز نتوانسته‌اند پاسخ دقیقی به این سؤال بدهند؛ اما مجموعه‌ای از عوامل مؤثر در وقوع این بیماری شناسایی شده‌اند. شناخت این عوامل تهدیدکننده سلامت، به شما کمک می‌کند تا از وقوع این عارضه تا حد زیادی پیشگیری کنید. در این مقاله قصد داریم تا با معرفی این عوامل در افزایش آگاهی در مورد این بیماری و حفظ سلامت به شما کمک کنیم برای درمان این بیماری بهتر است به بهترین دکتر سرطان رحم در تهران مراجعه کنید.
سرطان در رحم زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های رحم به صورت غیر طبیعی و بی‌وقفه رشد کنند و باعث تشکیل تومورها در لایه‌های پوششی رحم شوند. علت سرطان رحم چیست؟ هنوز کشف چرا و چگونگی بروز این اختلال، موضوع بسیاری از تحقیقات است. با این حال، عوامل زیادی مورد بررسی قرار گرفته‌اند که به عنوان فاکتورهای خطرناک و علتهای زمینه‌ای در بروز این بیماری شناخته می‌شوند. این فاکتورهای خطرناک عبارت‌اند از:
• عوامل ژنتیکی و وراثتی
• وضعیت هورمون‌های بدن
• سبک زندگی افراد
• ابتلا به برخی بیماری‌ها
ژنتیک و وراثت
با اینکه ممکن است سرطان علتهای زیادی داشته باشد و در افراد بدون سابقه خانوادگی نیز رخ دهد؛ اما یکی از عوامل شناخته‌شده در ظهور آن، وجود عوامل ژنتیکی و موروثی است. وجود سابقه این بیماری در یکی از اعضای خانواده یا خویشاوندان نزدیک، احتمال بروز آن را در سایر خانم‌های آن خانواده یا خویشاوند را افزایش می‌دهد. همچنین، وجود دو بیماری ارثی سندرم لینچ و سرطان کولورکتال غیر پولیپ ممکن است خطر بروز این بیماری در افراد را افزایش دهد. در مواردی جهش‌های ژنتیکی به عنوان علت این بیماری گزارش شده‌اند.
هورمون‌ها
اثر اختلالات هورمونی به عنوان علت سرطان رحم چیست؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت عدم بالانس و هرگونه تغییر غیر عادی در سطوح هورمون‌ها، به ویژه افزایش هورمون استروژن در دوران بارداری یا مصرف طولانی مدت هورمون‌های زنانه می‌تواند عامل افزایش خطر وقوع این بیماری باشد. هورمون استروژن مسئول رشد و تکثیر سلول‌های رحمی است. هر عاملی که منجر به افزایش مداوم سطح این هورمون در خون شود، ممکن است خطر ابتلا به سرطان را نیز افزایش دهد. همان‌گونه که در بسیاری از پژوهش‌ها، افزایش در سطح استروژن خون در مورد این بیماری علت اصلی آن معرفی شده است. در ادامه به بررسی عوامل مؤثر بر افزایش سطح استروژن به عنوان علت این بیماری می‌پردازیم.
• اختلالات قاعدگی
شروع قاعدگی در سنین پایین (پیش از 12 سالگی) یا وارد شدن به یائسگی در سنین بالاتر (پس از 52 سالگی) می‌تواند علت ابتلا به این بیماری در زنان باشد. رابطه احتمالی اختلال در قاعدگی زنان و وقوع این بیماری ممکن است به دلیل افزایش تعداد دفعاتی باشد که پوشش رحم در معرض استروژن قرار می‌گیرد.
• هورمون‌تراپی
در مورادی زنان برای درمان اختلالات هورمونی و جنسی خود از جایگزین‌های هورمونی استفاده می‌کنند تا سطح هورمون‌های جنسی (به ویژه استروژن و پروژسترون) را متعادل کنند. مصرف طولانی‌مدت این جایگزین‌ها ممکن است منجر به افزایش ریسک ابتلا به این بیماری شود. به ویژه در مواردی که زنان از هورمون‌تراپی‌های حاوی تنها استروژن برای کاهش عوارض یائسگی استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض بروز این بیماری هستند.
• تومورهای ناحیه تخمدان و غدد فوق کلیوی
وجود تومورها در ناحیه تخمدان و غدد فوق کلیوی نیز می‌تواند منجر به ابتلا به این بیماری شود. این‌گونه تومورها معمولاً استروژن ترشح می‌کنند و با افزایش سطح استروژن در خون، خطر بروز سرطان را افزایش می‌دهند.
تأثیر سبک زندگی در وقوع سرطان رحم
در مورد ظهور این بیماری علل دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، سبک زندگی فرد است؛ اما اثر سبک زندگی فردی به عنوان علت سرطان رحم چیست؟ در دنیای امروز، انتخاب سبک زندگی، تأثیر مستقیمی بر سلامت جسم و روان افراد دارد. هر چه استانداردهای کیفیت زندگی در جامعه‌ای بالاتر باشد، احتمال وقوع اختلالات و بیماری در آن جامعه کمتر خواهد بود. به بررسی مهم‌ترین عوامل مربوط به سبک زندگی و تأثیر آنها تحت عنوان علت سرطان رحم می‌پردازیم.
• عدم تحرک و چاقی
عدم تحرک و چاقی مفرط علاوه بر این بیماری علت اصلی بروز بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات است. زنانی که اضافه وزن دارند و زنان چاق به ترتیب 2 و 3 برابر بیشتر در معرض ظهور این بیماری نسبت به زنان دارای تناسب اندام هستند. چاقی ارتباط مستقیمی با افزایش ترشح استروژن در بدن دارد که می‌تواند سطح استروژن در خون را بالا ببرد و خطر وقوع این بیماری را افزایش دهد.
• دخانیات و مشروبات الکلی
استفاده از دخانیات و مشروبات الکلی نیز ممکن است علت بروز این بیماری باشد. ارتباط بین استعمال تنباکو با افزایش خطر ابتلا به چندین سرطان از جمله سرطان رحم در مواردی گزارش شده است. مواد شیمیایی موجود در دود تنباکو می‌تواند بر اندومتر رحم تأثیر بگذارد و خطر رشد غیر طبیعی سلول‌های آن را افزایش دهد که در نهایت منجر به وقوع این بیماری خواهد شد.
• رژیم غذایی
حتماً این ضرب‌المثل معروف را شنیده‌اید که ما همان چیزی هستیم که می‌خوریم. مصرف بیش از حد غذاهای فرآوری‌شده، دارای چربی‌های اشباع و کربوهیدرات‌های ناسالم و مصنوعی، خطر وقوع این بیماری را در زنان افزایش می‌دهد.
بیماری‌ها
برخی شرایط پزشکی و ابتلا به برخی بیماری‌ها به عنوان علت بروز این بیماری شناخته شده‌اند. هنوز ارتباط بین این بیماری‌ها و سرطان رحم به وضوح مشخص نشده است؛ اما در بیشتر موارد ظهور هر کدام از این بیماری‌ها یا سرطان رحم علت بروز دیگری بوده است.
• عفونت‌ها و التهابات ناحیه تناسلی و واژینال
عواملی که منجر به عفونت‌های مزمن و حاد در اندام تناسلی به ویژه واژن زنان شوند، ممکن است خطر افزایش ابتلا به این بیماری را در آنان افزایش دهند. در زیر به معرفی عفونت‌های دستگاه تناسلی و اثر آنها به عنوان علت سرطان رحم چیست، می‌پردازیم.
• زگیل تناسلی
زگیل تناسلی به ظهور زائده‌های پوستی در اطراف ناحیه تناسلی گفته می‌شود که علت بروز آن آلودگی افراد با ویروسی به نام ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است. در مواردی، ارتباط وقوع این عارضه با بروز سرطان رحم گزارش شده است.
• تأثیرات پلی‌کیستیک
سندرم تخمدان پلی‌کیست (PCOS) یک بیماری همراه با اختلالات هورمونی و بسیار شایع در میان زنان در سنین باروری است. از علائم آن، می‌توان به عدم تخمک‌گذاری و سطح آندروژن بالا در زنان مبتلا اشاره کرد. در زنانی که دچار این سندروم می‌شوند، روند قاعدگی بر هم می‌ریزد و کیست‌های زیادی در ناحیه تخمدان ظاهر می‌شود. علاوه بر این موارد، در مبتلایان به این سندرم، افزایش مقاومت به انسولین و نقص در ترشح انسولین مشاهده شده است. ابتلای مزمن به این سندرم، در نهایت منجر به بروز انواع سرطان‌های زنانه مانند سرطان رحم خواهد شد. هنوز موضوع برخی از تحقیقات پزشکی پاسخ به این سؤال که اثر این بیماری به عنوان علت سرطان رحم چیست، تمرکز دارند.
• دیابت
دیابت نوعی بیماری خودایمنی مزمن است که در آن بدن قادر به استفاده یا ترشح کافی از انسولین نیست. تحقیقات نشان داده‌اند که خطر ابتلا به این بیماری در زنان مبتلا به دیابت دو برابر زنان سالم و غیر دیابتی است؛ اما نقش و اثر دیابت به عنوان علت سرطان رحم چیست؟ با اینکه دلیل اصلی افزایش وقوع این بیماری در زنان دیابتی به طور کامل شناخته نشده است، برخی از مطالعات نشان داده‌اند که ارتباط بین دیابت غیر وابسته به انسولین و خطر سرطان رحم ممکن است به دلیل افزایش سطح استروژن در زنان دیابتی، سطوح بالای انسولین یا هورمون فاکتورهای رشد شبه انسولین در خون باشد. همچنین، دیابت نوع 2 منجر به اضافه وزن در زنان مبتلا می‌شود که خطر وقوع این بیماری را افزایش می‌دهد.
• ارتباط سرطان رحم و سرطان سینه
با اینکه ارتباط مستقیمی بین سرطان سینه با سرطان رحم گزارش نشده است؛ اما ابتلا به یکی، امکان وقوع دیگری را افزایش می‌دهد. همچنین معمولاً برای درمان سرطان سینه و جلوگیری از پیشرفت آن، داروی تاموکسیفن تجویز می‌شود. در مواردی، مصرف طولانی‌مدت این دارو در دوزهای بالا به ویژه در زنانی که در دوران یائسگی قرار دارند، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش خواهد داد.
درست است که علت سرطان رحم چیست، کاملاً مشخص نشده است؛ اما مواردی که در بالا بررسی شد، از جمله علتهای اصلی و مهم در بروز این بیماری شناخته شده‌اند. با این حال، به این معنی نیست که زنان دارای عارضه‌های بالا، قطعاً به این بیماری نیز مبتلا خواهند شد، بلکه خطر ظهور سرطان در آنها بیش از سایر زنان خواهد بود. با توجه به موارد بیان‌شده، زنان دارای شرایط زیر بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند:
• سن: افزایش سن در زنان یکی از علل بروز سرطان در رحم است. به ویژه زنانی که در سنین بالای 50 سال و دوران یائسگی خود هستند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. طبق گزارشات، سه‌چهارم موارد سرطان در میان زنان بین 40 تا 74 سال مشاهده شده است.
• چاقی یا دارای اضافه وزن مفرط: اضافه وزن و چاقی یکی از عوامل ابتلای زنان به انواع ناهنجاری‌ها و بیماری‌ها از جمله سرطان در رحم است. گزارش شده که حدود یک‌سوم زنان دارای چاقی مفرط به این بیماری مبتلا می‌شوند.
• ابتلا به برخی بیماری‌ها: زنانی که درگیر برخی از بیماری‌های مزمن و ناهنجاری‌های جنسی هستند، ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان در رحم قرار بگیرند؛ از جمله این موارد عبارت‌اند از: دیابت، پولیپ‌ها و فیبروم رحمی، هیپرپلازی آندومتر و غیره.
• وجود سابقه سرطان در خانواده: احتمال وقوع سرطان در رحم در زنانی بیشتر است که در خانواده و نزدیکان خود، سابقه ابتلا به سرطان به ویژه سرطان سینه، ریه و روده بزرگ یا سندروم‌های ارثی وجود دارد.
• پرتودرمانی: زنانی که به دلیل برخی عارضه‌های رخ‌داده در لگن (اندام تناسلی داخلی، مثانه یا رکتوم) به پرتودرمانی نیاز دارند، ممکن است دچار این بیماری شوند.
• عدم فرزندآوری: طبق آمار احتمال ابتلا به سرطان رحم در زنانی که تجربه فرزندآوری نداشته‌اند، بیشتر است. همچنین زنانی که بیش از حد از قرص‌های عدم باروری استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
بر اساس اینکه رشد غیر طبیعی در کدام لایه پوششی رحم رخ داده است، سرطان رحم به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود: سرطان آندومتر و سرطان سارکوم رحم.
• سرطان آندومتر رحم که وقوع آن در جهان بسیار شایع است در لایه‌های داخلی رحم رخ می‌دهد. این نوع از سرطان بیشتر در زنان جوان‌تر دیده می‌شود و اغلب قابل درمان است.
• سرطان سارکوم رحم، بیشتر بخش همبند یا لایه‌های عضلانی رحم را درگیر می‌کند و حالت تهاجمی‌تر به سرطان آندمتر دارد. احتمال وقوع این نوع سرطان نادر و پاسخ بیمار به درمان ضعیف است.
سرطان در رحم معمولاً پس از یائسگی، به طور معمول در سنین 60 تا 70 سالگی رخ می‌دهد. علاوه بر اهمیت آگاهی از اینکه علت این بیماری چیست، شناخت علائم بروز آن نیز مهم است. اگر علائم زیر را داشتید، بهتر است به یک متخصص در حوزه زنان و مراقبت‌های بهداشتی مراجعه کنید:
• خونریزی غیر طبیعی: سرطان رحم علت اصلی خونریزی بی‌دلیل واژینال در بین قاعدگی یا بعد از یائسگی است. در چنین شرایطی، همیشه توصیه می‌شود که با مشاهده این علامت به متخصص زنان مراجعه کنید تا بررسی شود که علت آن ابتلا به این بیماری است یا خیر.
• ترشحات واژن: ترشحات غیر معمول واژن نیز ممکن است علت این بیماری باشد.
• اختلالات قاعدگی: امکان وقوع هرگونه اختلال در روند قاعدگی، از جمله خونریزی‌های مداوم و بدون قطعی، تغییرات شدید در دوره‌ها و نظم قاعدگی، افزایش شدت خونریزی در قاعدگی و غیره، ممکن است نشان‌دهنده بروز این بیماری باشد.
• کاهش وزن: افراد مبتلا به این بیماری ممکن است احساس سیری داشته باشند و اشتهای خود را از دست دهند. در نتیجه بیمار دچار افت وزن ناسالم خواهد شد.
• درد شکم: درد در ناحیه شکم از دیگر علائم وجود سرطان در دستگاه تناسلی به ویژه سرطان در رحم است. تومورها با انسداد دهانه رحم، باعث ایجاد احساس درد در بیمار می‌شوند.
• تکرر ادرار: اگر سلول‌های سرطانی تبدیل به تومور شوند و مثانه را تحت فشار قرار دهند، ممکن است فرد دچار تکرر ادرار شود؛ همچنین، این وضعیت منجر به بروز احساس سیری، درد شکم و خونریزی در موارد شدید شود.
• درد یا ناراحتی در ناحیه لگن: درد مداوم در ناحیه لگن، به ویژه درد در حین مقاربت (دیسپارونی) ممکن است از جمله علائم وجود این بیماری باشد.
• پاهای دردناک یا متورم: در موارد پیشرفته، بیماری می‌تواند به سمت غدد لنفاوی یا رگ‌های خونی گسترش یابد و باعث ایجاد احساس درد یا تورم پا شود.
• دردهای استخوانی: اگر تومور به استخوان‌ها برسد، ممکن است منجر به دردهای استخوانی در محل آسیب‌دیده شود.
آگاهی و شناسایی این بیماری علت اصلی بهبود بسیاری از زنان دچار به آن است. همچنین شناسایی این که علت سرطان رحم چیست، می‌تواند در جلوگیری از توسعه و پیشرفت بیماری به پزشک و بیمار کمک کند. بسته به وسعت و تعداد اندام‌ها درگیر، توسعه این بیماری به چهار مرحله تقسیم شده است:
1. سرطان به خارج از رحم گسترش نیافته است.
2. سرطان از رحم به سمت دهانه آن گسترش یافته است.
3. سرطان از رحم تا سمت تخمدان، واژن یا غدد لنفاوی توسعه یافته است.
4. سرطان، مثانه، رکتوم یا سایر اندام‌ها را درگیر کرده است.
همان‌گونه که بیان شد، شناسایی اینکه علت سرطان رحم چیست و تشخیص به موقع آن، منجر به درمان مؤثرتر و جلوگیری از پیشروی بیشتر آن خواهد شد. در واقع، هر چه زودتر این بیماری تشخیص داده شود، پاسخ به درمان و شانس حیات بیمار افزایش خواهد یافت. به گفتة انجمن انکولوژی بالینی آمریکا، تشخیص سریع سرطان نرخ بقای 5 ساله بیماران تا 95 درصد افزایش می‌دهد. پس تشخیص و مراجعه سریع به متخصص برای معاینه بسیار حیاتی است. متخصص با انجام یک سری معاینات می‌تواند بروز این بیماری را تشخیص دهد:
• معاینه لگن
• سونوگرافی ترانس واژینال
• هیستروسکوپی
• بیوپسی آندومتر لوله نازک و ساکشن برای برداشتن بافت از پوششی رحم
• اتساع و کورتاژ اگر بیوپسی آندومتر بی‌نتیجه باشد.
در موارد بسیاری، سرطان در رحم علت مرگ بیمار گزارش شده است. فارغ از اینکه علت سرطان رحم چیست، نحوه درمان آن به نوع سرطان و موضعی بودن یا وضعیت گسترش (متاستاز) آن بستگی دارد. عوامل دیگر مؤثر در انتخاب نحوه درمان عبارت‌اند از سلامت کلی، سن و ترجیحات شخصی، مانند اینکه آیا فرد تمایل به حفظ باداری دارد یا خیر. از جمله درمان‌های فعلی برای این بیماری عبارت‌اند از:
• جراحی: یکی از روش‌های مرسوم درمان این بیماری، برداشتن رحم، دهانه رحم، تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ، غدد لنفاوی یا هر اندام آلوده شده با عمل جراحی است. جراحی هیسترکتومی (برداشتن رحم) و دهانه رحم، درمان اصلی جراحی است.
• پرتودرمانی: استفاده از اشعه ایکس، اشعه گاما و ذرات باردار برای مبارزه با سرطان نیز یکی از روش‌های درمانی مؤثر است. براکی‌تراپی و پرتوهای خارجی رایج‌ترین پرتودرمانی‌های مورد استفاده برای درمان سرطان آندومتر است.
• شیمی درمانی: استفاده از داروهای ضد سرطان برای کشتن سلول‌های سرطانی
• ایمونوتراپی: در این روش درمانی، توانایی طبیعی سیستم ایمنی برای مبارزه با سرطان فعال می‌شود.
• هورمون‌تراپی: در صورتی که روش‌های درمانی نظیر جراحی امکان‌پذیر نباشد، استفاده از هورمون‌ها یکی از روش‌های مناسب برای درمان این بیماری خواهد بود.
با اینکه هیچ راه قطعی برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد؛ اما انجام برخی کارها می‌توانند تا حد زیادی خطر بروز این بیماری در زنان را کاهش دهد؛ همچنین آگاهی از اینکه علت سرطان رحم چیست و شما ممکن است در معرض کدام یک از فاکتورهای خطرناک باشید، به شما در پیشگیری از این ناهنجاری کمک خواهد کرد. با توجه به اینکه معمولاً این بیماری علت درد و خون غیر منتظره یا غیر طبیعی واژن در خارج از زمان قاعدگی است، بهتر است برای اطمینان از سلامت خود به متخصص زنان مراجعه کنید؛ همچنین توصیه می‌شود که نسبت به معاینات منظم دستگاه تناسلی خود به صورت سالانه تحت نظارت یک متخصص زنان اقدام کنید. تغییر در سبک زندگی، مانند کنترل وزن در کنار فعالیت بدنی منظم و پیروی از یک رژیم غذایی کم چرب، ممکن است به پیشگیری از این بیماری نیز کمک کند. همچنین، استفاده از داروهای ضد بارداری خوراکی یا IUD که عوارض جانبی کمتری دارند، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهند.
سرطان در رحم، یکی از مسائل مهم و تهدیدکننده سلامت زنان در جهان است. سؤالی که پیش می‌آید این است که علت سرطان رحم چیست؟ بهتر است بدانید که مجموعه‌ای از عواملی که بیان شد، می‌توانند هر فرد را در معرض ابتلا به این بیماری قرار دهند؛ پس، آگاهی از عوامل مؤثر در بروز این بیماری، کمک شایانی به شما در تشخیص و پیشگیری آن خواهد کرد. با اینکه کنترل تمام علتهای این بیماری امکان‌پذیر نیست، برخی اقدامات فردی مانند تغییر سبک زندگی فردی گاهاً نقش مهمی در کاهش ابتلا به سرطان رحم خواهند داشت. در صورت مشاهده علائم بیان‌شده در این مقاله، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. همچنین بهتر است برای اطمینان از سلامت خود، از مراجعه به متخصص زنان و دوره‌های مرتب معاینه غافل نشوید.