عوارض کیست تخمدان
بخشی از سیستم تولید مثل زنان را تخمدان ها تشکیل می دهند که در قسمت زیرین شکم و دو طرف رحم واقع /شده اند. دو تخمدان موجود در دو طرف رحم علاوه بر تخمک گذاری، هورمون های استروژن و پروژسترون را نیز تولید می کنند. گاهی یک کیسه پر از مایعات که به آن کیست تخمدان گفته می شود، در یکی از تخمدان ها شروع به بزرگ شدن می کند.
یکی از شایع ترین بیماری های زنان کیست تخمدان است که تقریبا هر زنی در طول عمر خود به کیست تخمدان مبتلا شده است. در اکثر مواقع کیست های تخمدان بدون علائم و نشانه هستند و گاهی نیز ممکن است همراه با علائمی چون احساس درد در پایین شکم و درد لگنی باشند که این درد می تواند به صورت ناگهانی و یا گرفتگی عضلات باشد و در هر زمانی فرد این درد را احساس کند.
از جمله عوارض کیست تخمدان می توان به پارگی دیسک و پیچ خوردگی تخمدان اشاره کرد، که در صورت عدم درمان این عارضه ممکن است فرد عوارض جدی تری اعم از خطر ابتلا به انواع سرطان های رحم مانند سرطان آندومتر و سرطان سینه را تجربه کند، بنابراین در صورت مشاهده علائم کیست تخمدان سریعا به یک کلینیک تخصصی زنان و زایمان مراجعه کنید تا پس از بررسی های لازم هر چه سریعتر درمان کیست تخمدان آغاز شود تا عوارض کیست تخمدان که گاهی خطرناک نیز هستند را تجربه نکنید.
کلینیک تخصصی ما با بهره مندی از بهترین متخصصین زنان و زایمان در تهران و همچنین بهترین تجهیزات در زمینه تشخیص و درمان کیست تخمدان و سایر بیماری های مربوط به زنان در خدمت شما عزیزان است.
فهرست مطالبی که در این مقاله مطالعه می نمایید:
تخمدان ها بخشی از سیستم تولید مثل زنان هستند که در قسمت پایین شکم (در اندازه و شکل بادام) و در دو طرف رحم واقع شده اند. تخمدان ها علاوه بر تخمک ها، هورمون استروژن و پروژسترون را نیز تولید می کنند. تخمک های بالغ قبل از سنین یائسگی و در دوران پریودی به مرور آزاد می شوند.
در برخی مواقع ممکن است کیسه هایی مملو از مایعات که گاهی این مایعات خونی و چرکی هستند و می تواند شرایط بیماری را سخت تر کند و اندازه آنها می تواند به اندازه یک نخود فرنگی و یا به اندازه یک پرتغال باشد در تخمدان ها تشکیل می شوند که به آن ها کیست تخمدان (ovarian cyst) گفته می شود. کیست های تخمدان اصولا در زمان تخمک گذاری به وجود می آیند.
خوشبختانه در اکثر مواقع این کیست ها کوچک و بدون خطر هستند و ممکن است بارها در طی چرخه دوران قاعدگی زن به وجود بیاند.
کیست های تخمدان انواع مختلفی دارند که ممکن است هر زنی مبتلا به یکی از این انواع شود و برخی از کیست ها دارای دردهای شدید و علائم و عوارض هستند و برخی دیگر هیچ گونه علائم و دردی ندارند. انواع کیست تخمدان عبارتند از:
کیست تخمدان ساده (کیست فیزیولوژی)
در کیست تخمدان ساده؛ تخمک هایی که باید در دوران قاعدگی آزاد شوند، آزاد نمی شوند و به اندازه حدود 5 سانتی متر رشد می کنند. در کیست های فیزیولوژی، کیسه مملو از آب در تخمدان به وجود می آید و اصولا درد خاصی ندارند و تنها نشانه و عارضه کیست تخمدان ساده عقب افتادن دوره عادت ماهانه است.
کیست تخمدان غیر فیزیولوژی (کیست اندومکسیوما)
گاها کیست تخمدان ریشه فیزیولوژی ندارد و بیمار زمانی که پریود می شود، این کیست در مخاط رحم تشکیل می شود که به آن کیست اندومکسیوما و کیست غیرفیزیولوژی گفته می شود. داخل چنین کیست های تخمدانی پر از خون است و به دلیل اینکه خون راه خروجی ندارد باعث می شود در دوران قاعدگی بزرگتر شوند. این نوع کیست های تخمدان با روش های دارویی قابل درمان نیستند.
کیست تخمدان فولیکولار
این نوع کیست های تخمدان از رشد یک فولیکول تشکیل می شوند. فولیکول یک کیسه مملو از مایع طبیعی است که حاوی یک تخمک است. به طور طبیعی، زمانی که یک تخمک رسیده است و مایل به خارج شدن از فولیکول است، فولیکول باز شده و تخمک آزاد می شود. چنانچه به هر دلیلی فولیکول باز نشود، کیست فولیکولار به وجود می آید. کیست های فولیکولار اصولا طی 3 ماه و به صورت خود به خودی از بین می روند.
کیست هموراژیک تخمدان
کیست هموراژیک تخمدان در اثر خونریزی در کیست های تخمدانی تشکیل می شوند. علت ایجاد این نوع کیست های تخمدان مشکلات مربوط به تخمک گذاری است و تنها زنانی به این کیست مبتلا می شوند که یائسه نشده باشند.
کیست تخمدان درموئید
برخی از کیست های تخمدان باعث رشد غیرطبیعی سایر بافت های بدن مانند مو یا دندان ها می شوند که به چنین کیست هایی، کیست درموئید گفته می شود.
تخمدان پلی کیستیک (کیست‌های غیرفعال)
کیست های کوچک چندتایی که در تخمدان تشکیل می شود و علت آن نیز در اکثر مواقع اختلالات هورمونی است. به این وضعیت سندرم تخمدان پلی کیستیک گفته می شود.
اکثر زنان قبل از سنین یائسگی کیست تخمدان را تجربه می کنند و اصولا بیشتر این افراد از وجود کیست مطلع نیستند و به طور تصادفی و در طی یک سونوگرافی متوجه آنها می شوند. اما در برخی موارد کیست های تخمدان دارای علامت هستند که این علائم عبارتند از:
- احساس درد در هنگام نزدیکی؛
- حساسیت پستان ها؛
- نفخ شکمی؛
- حالت تهوع و استفراغ؛
- حرکات روده دردناک؛
- درد لگنی قبل و یا بعد از دوران پریودی؛
- درد شکمی یا درد کمر و ران؛
از جمله علائم کیست تخمدان شدید که جزء وضعیت های اورژانسی پزشکی محسوب می شوند عبارتند از:
- تب؛
- تنفس سریع و پی در پی؛
- درد شدید لگنی؛
- ضعف یا سرگیجه؛
این علائم می توانند نشان از عوارض خطرناک کیست تخمدان که شامل پارگی کیست یا پیچ خوردگی تخمدان باشند و چنانچه این مشکلات هر چه سریعتر درمان نشوند ممکن است عواقب خطرناکی را در پی داشته باشند.
همان طور که گفتیم در اکثر مواقع کیست تخمدان بدون علامت و نشانه است و کیست تخمدان بیشترین تظاهرات خود را در سنین نوجوانی نشان می دهد و از جمله نشانه های این بیماری در سنین نوجوانی می توان به اختلالات قاعدگی اشاره کرد. یکی دیگر از دوران های حساسی که احتمال مشهود شدن این بیماری وجود دارد دوران باروری است.
سایر نشانه ها و عوارض کیست تخمدان عبارتند از:
- اضافه وزن شدید؛
- جوش ها و آکنه های شدید پوستی که اصولا افراد به متخصصین پوست مراجعه می کنند و با مصرف کرم ها یا محلول های گران قیمت نیز موفق به درمان آنها نمی شوند. چرا که علت به وجود آمدن این جوش ها، بالا رفتن سطح آندروژن خون است و با درمان PCOD این جوش ها و آکنه ها نیز درمان می شوند.
- فرد به دلیل اختلالات تخمک گذاری باردار نمی شود که پس از درمان کیست تخمدان به راحتی قادر به بارداری خواهد شد.
- افزایش فشار خون؛
- افزایش قند خون؛
دلیل اصلی ایجاد کیست های تخمدان نامشخص است اما محققان بر این باور هستند که داشتن زمینه ارثی و خانوادگی، دیابت، درجه های پایین التهاب و رشد غیرطبیعی در دوران جنینی می توانند احتمال ابتلا به کیست تخمدان را افزایش دهند.
علائم بالینی بیمار مهم ترین روش برای تشخیص کیست تخمدان است. در بیمارانی که مبتلا به کیست تخمدان هستند، سطح سرمی هورمون های تستوسترون، پرولاکتین، انسولین و LH بیش از حد طبیعی است.
پزشک ممکن است در طی معاینه لگنی نیز متوجه وجود کیست تخمدان شود. برای اینکه مشخص شود کیست حاوی مایع، جامد و یا ترکیبی از این دو است نیاز است پزشک آزمایشات بیشتری را تجویز کند تا نوع کیست را تشخیص دهد و سپس بهترین روش درمانی را انتخاب کند.
از جمله آزمایش های تشخیص کیست تخمدان عبارتند از:
- سونوگرافی لگنی؛
- لاپاراسکوپی؛
- آزمایش خون CA 125 ؛
- سی تی اسکن؛
- MRI؛
روش های درمان کیست تخمدان بسیار متفاوت است و ممکن است از فردی به فردی دیگر کاملا متفاوت باشد.
بر اساس سن فرد، اندازه و نوع کیست و علائم کیست پزشک متخصص زنان و زایمان یکی از روش های درمانی زیر را ممکن است انتخاب کند:
- تحت نظر داشتن بیمار طی یک بازه زمانی: در اکثر مواقع پزشکان چندین ماه آزمایش های تشخیصی را تجویز می کنند تا مطمئن شوند که آیا در طی این آزمایش ها همچنان نشانی از کیست وجود دارد یا خیر. در این روش چنانچه فرد علائم خاصی نداشته باشد و یا سونوگرافی تنها یک کیست تخمدان ساده کوچک و پر از مایع را نشان دهد، بیمار باید تحت نظر باشد تا در صورت هر گونه تغییری در این کیست درمان آغاز شود.
- دارو درمانی: در این روش پزشک داروهای هورمونی مانند داروهای ضدبارداری برای بیمار تجویز می کند که جلوی تشکیل مجدد کیست ها را بگیرد. البته لازم است این نکته را خاطر نشان کنیم که قرص ضدبارداری برای کوچک تر کردن کیست های تخمدان مناسب نیستند.
- جراحی: چنانچه کیست تخمدان بزرگ باشد و از نوع فانکشنال (عملکردی) نباشد، همواره در حال بزرگ شدن باشد، در طی دو یا سه چرخه قاعدگی در تخمک ها باقی مانده باشد و فرد دردهای شدیدی را تجربه کند، ممکن است پزشک عمل جراحی را توصیه کند. در طی عمل جراحی کیست تخمدان از تخمک خارج می شود.
در اکثر مواقع بدون خارج کردن کامل تخمدان ها می توان کیست را خارج کرد، اما اگر نیاز به به خارج کردن تخمدان باشد، در اکثر مواقع تنها تخمدانی خارج می شود که حاوی کیست است که این عمل جراحی اوفورکتومی (oophorectomy) نام دارد.
چنانچه کیست ها سرطانی باشند، گاهی نیاز است تمام رحم، هر دو تخمدان ها و لوله های فالوپ در عمل جراحی توتال هیسترکتومی برداشته شوند.
از جمله عوارض احتمالی کیست تخمدان عبارتند از:
- پیچ خوردگی تخمدان: کیست های تخمدان بزرگ، باعث حرکت و جابه جایی تخمدان می شود و احتمال چرخش تخمدان افزایش پیدا می کند. علائم پیچ خوردگی تخمدان شامل: شروع ناگهانی دردهای شدید لگنی و حالت تهوع و استفراغ است. همچنین پیچ خوردگی تخمدان می تواند جریان خون را به تخمدان ها کاهش دهد و یا حتی متوقف کند.
- پارگی کیست تخمدان: علائم پارگی کیست تخمدان شامل درد شدید و خونریزی های داخلی است. هر چه کیست تخمدان بزرگتر باشد احتمال پارگی آن نیز بیشتر می شود.
از جمله عوارض جدی و خطرناک کیست تخمدان عبارتند از:
- احتمال ابتلا به انواع سرطان های رحم اعم از سرطان آندومتر؛
- احتمال به ابتلا به سرطان سینه؛
- اختلالات چربی خون؛
- مشکلات قلبی عروقی؛
- دیابت؛
- اضافه وزن شدید؛
در اکثر مواقع، کیست های تخمدان بدون علامت و درد هستند. با این حال، کیست تخمدان به خصوص در افرادی که دچار پارگی شده اند می تواند علائم و دردهای شدیدی را ایجاد کند. در صورت مشاهده علائم کیست تخمدان سریعا به یک کلینیک مجهز زنان و زایمان مراجعه کنید.
نتیجه گیری
در اکثر مواقع کیست های تخمدان بدون علامت و نشانه هستند اما در صورت مشاهده علائمی چون اختلالات قاعدگی، دردهای شکمی و لگنی، احساس درد در حین رابطه جنسی، حالت تهوع و استفراع و ... هر چه سریعتر به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید تا از عوارض کیست تخمدان که شامل پیچ خوردگی تخمدان، پارگی کیست تخمدان و یا حتی در موارد شدیدتر انواع سرطان های رحمی، سرطان سینه و ... است در امان باشید.
در صورت مشاهده علائم کیست تخمدان می توانید به کلینیک زنان دکتر ما مراجعه کنید تا پس از معاینه و بررسی توسط متخصصین ما در این مجموعه بهترین روش درمانی نسبت به شرایط شما انتخاب شود.