كيست درموئيد
كيست درموئيد كه در تخمدان شايع است، توده هاي خوش خيم تخمدان هستند. اين نوع كيست در بانوان در رده سني 20 تا 30 شايع تر است و معمولا از طريق معاینه های فیزیکی، سونوگرافی و رادیوگرافی قابل تشخيص است. منشا كيست درموئيد به دوران جنيني برمي گردد و مادر زادي است. اما معمولا تا سنین کودکی و در بیشتر موارد تا بزرگسالی بدون هيچ علائمي است. این نوع کیست ها به دنبال نقصی هنگام تکامل بافت پوست در مرحله جنینی به وجود می آید. كيست مويي ممكن است در هر نقطه از بدن ایجاد شود و داراي دو نوع خوش خیم و بدخیم مي باشد. از اجزاي اصلي اين نوع كيست مي توان به مو و چربي اشاره كرد. در صورتی که برای درمان آن اقدامی انجام نشود به دلیل بزرگ و سنگین شدن تومور می تواند باعث خونریزی یا پارگی و عفونت شود. فرد ممكن است تا چهل سالگي متوجه كيست درموئيد نشود؛ در اين صورت امكان بدخيم شدن اين كيست وجود دارد. افراد در صورت داشتن علائم کیست درموئید یا موارد مشابه باید به كلينيك هاي پزشكي مراجعه کنند تا تشخیص و درمان به موقع انجم شود.
فهرست مطالب
كيست درموئيد
کیست درموئید یک توده کیسه مانند است که از دوران جنيني در بدن وجود دارد و داخل این توده مو، دندان ،بافت پوست و غدد است که غده ها به تولید این مواد ادامه داده و باعث رشد کیست خواهند شد. اين نوع کیست یک بیماری مادرزادی است که در طی رشد کودک در رحم شکل می گیرد و پس از تولد ممکن است رشد كند. البته این نوع کیست فقط در تخمدان ايجاد نمي شود و می تواند هر قسمت از بدن تشکیل شود ولی در بیشتر موارد نزدیک به سطح پوست تشکیل می شود البته در بعضی موارد ممکن است در داخل بدن و در بافت های عمیق تري رشد کنند که تشخیص آنها ممکن است تا اواخر زندگی رخ ندهد. در برخي موارد کیست مویی با کیست درموئید ممكن است اشتباه گرفته شود در حالي كه تفاوت هاي زيادي با يكديگر دارند . كيست مويي در پايين كمر ايجاد شده و شامل يك يا چند عدد مو است. كيست مويي در اثر عفونت، اضافه وزن و... ايجاد مي شود و از طريق ليزر نيز قابل درمان است. اما كيست درموئيد از طريق لاپاراسكوپي و عمل جراحي قابل درمان است. اگر کیست درموئيد رشد كند، باعث چرخش تخمدان و اختلال در جریان خون می‌شوند. کیست های در موئید اثري روی قاعدگی نداشته و باعث تاخیر یا نامرتب شدن آن نمی شود. بهتر است براي درمان زود هنكام اين بيماري به كلينيك هاي تخصصي زنان مراجعه كنيد.
کیست های درموئید معمولا در دسته ي سلول های پرتوان قرار دارند. دلیل اصلی تحریک شدن این دسته از سلول ها هنوز مشخص نیست. اما برخی از پزشکان دلایل ابتلا به کیست درموئيد را به موارد زير نسبت داده اند.
- بارداری باعث تحريك اين سلول ها مي شود.
- بیماری آندومتریوز باعث رشد سلول‌های اندومتری رحم بیرون از رحم شده و باعث ايجاد كيست درموئيد مي شود.
- مشکلات هورمونی، بالابودن هورمون‌ها به خصوص استروژن و مصرف داروهای باروری احتمال مبتلا شدن به کیست تخمدان را زياد مي كند.
- عفونت شديد لگن اگر به تخمدان‌ها گسترش یابد می‌تواند باعث ایجاد کیست شود.
- داشتن سابقه کیست تخمدان باعث افزايش احتمال ابتلا به این بيماري مي گردد.
گاهی اين كيست ها بدون هیچ علائمی رشد مي كنند؛ اما ممكن است به صورت ناگهانی علائم بسیار شدیدی مانند درد غیرقابل تحمل در ناحیه شکم و قسمت پایینی کمر ايجاد كنند. در برخي موارد نيز داراي علائم زير هستند.
- درد شکم
- تب و لرز
- استفراغ و تهوع
- اختلال در دفع ادرار
- افزایش وزن شدید و بدون علت
- ایجاد نفخ شدید
- احساس درد هنگام رابطه جنسی
- بزرگ شدن شکم غیر طبیعی مانند زمان حاملگی
- خونریزی غیر طبیعی و ترشحات چركي از واژن
- درد شدید در قسمت پایین کمر و ران ها
احتمال چرخش کیست درموئيد در تخمدان در دوران بارداری زیاد است. چرخش رحم باعث علائم اورژانسی و خونریزی، پاره‌گی یا عفونت مي شود. بنابراین پزشكان توصيه مي كنند که ابتدا براي برداشت کیست درموئید تخمدانی اقدام كرده و سپس برای بارداری آماده شوید. اگر اندازه کیست درموئيد تخمدانی زیر 5 سانتی متر باشد مشکلی را برای فرد به وجود نمي آورد. در صورت بارداری با وجود کیست درموئید تخمدان، بهتر است که تحت نظر متخصص زنان و زایمان قرار بگیرید.
اگر فردی بعد از بارداری متوجه ابتلا به کیست تخمدان شود، باید تحت نظر پزشک باشد و در بازه‌های زمانی منظمی سونوگرافی انجام دهد. محل قرار گرفتن کیست بسیار مهم است چون اين كيست ها سبك هستند و ساختاري از چربی دارند به همین دلیل در بارداری احتمال چرخش آنها نيز افزايش مي يابد.
برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری به دلیل اینکه ابتلا به این نوع کیست علائمی ندارد، پزشکان توصیه می‌کنند تمام بانواني که سن آنها بیشتر از ۲۰ سال است، سالي یک مرتبه سونوگرافی شوند تا از وضع داخلی شکمی، لگنی و رحمي خودشان به طور کامل آگاه شوند. این بیماری راه پیشگیری خاصی ندارد زیرا زمینه ي ايجاد آن ژنتیکی است. تنها راهکار پیشگیری ازاین بیماری، انجام سونوگرافی بصورت سالانه است تا اطلاعات دقیقی از وضعیت اعضای بدن بدست آيد. در اين صورت اين بيماري به موقع تشخيص داده خواهد شد و هر چه سریع‌تر درمان آن صورت مي پذيرد.
عوامل بسیار زیادی مانند سن، اندازه کیست و … در تشخیص نوع کیست درموئید تخمدان و درمان آن تاثير مي گذارد. در مراحل ابتدایی بیماری، پزشکان توصیه می کنند مدتي صبر كرده زیرا ممکن است برخی از کیست ها به صورت خودبه خودي از بین بروند ولی نیاز است در فواصل زمانی منظم رشد و تغییر اندازه كيست ها از طریق سونوگرافی لگنی مورد بررسی قرار گیرد. در مراحل بعدی ممکن است پزشک داروهای ضدبارداری تجویز كند که این روش نیز تاثیر زيادي در توقف رشد آن ها نخواهد داشت. تنها درصورتي كه كيست پاره شود پزشكان به صورت اور‍ژانسي اقدام به عمل جراحي مي كنند. در صورتی که اندازه کیست درموئید تخمدان زیر یک سانتی متر باشد از طریق لاپاراسکوپی خارج می‌شود. اما در صورت بزرگ بودن از طریق جراحی خارج می شود. اندازه اين كيست از يك سانتي متر تا چهل و پنج سانتي متر متغير است. در صورت بزرگ بودن باعث چرخش تخمدان مي شود كه احتمال ابتلا به نازايي را افزايش مي دهد.
فرد مبتلا به كيست درموئيد، بهتر است سالانه وضعيت كيست خود را توسط توسط سونوگرافي لگن بررسي نمايد و در صورت امكان با عمل جراحی آن را درمان كند. یکی از روش‌های برداشتن کیست‌های درموئید تخمدان جراحی به روش لاپاراسکوپی است كه یک روش کم تهاجم است و احتمال موفقیت آن بسیار زیاد است. از مزایای عمل لاپاراسکوپی می توان به خونریزی کم و عدم احساس درد پس از عمل اشاره كرد. اگر سن فرد به بالای ۴۰ سال برسد و همچنان کیست درموئید در بدن او وجود داشته باشد احتمال دارد كيست به نوع بدخیم آن تبديل شود. در صورتي که کیست درموئید از نوع سرطانی باشد، ممکن است رحم، تخمدان ها و لوله های فالوپی طی عمل جراحی هیسترکتومی از بدن بيمار خارج شوند و همراه با این عمل شیمی درمانی و پرتو درمانی نيز انجام شود تا بهبودي كامل حاصل شود. همچنین در صورتی که کیست تخمدان بعد از یائسگی ایجاد شود، معمولا پزشک عمل جراحی را پيشنهاد مي دهد. اگر کیست درموئيد تخمدان، در عمل جراحي بدون برداشت رحم انجام شود، عمل سیستکتومی تخمدان نام دارد. اگر کیست خیلی بزرگ باشد یا آسیب زیادی به تخمدان وارد شده باشد، ممکن است تخمدان و کیست با هم برداشته شوند که این عمل اوفورکتومی تخمدان نام دارد.
احتمال بازگشت مجدد کیست های درموئید پس از جراحی وجود ندارد. مگر در صورتی که کیست های ریزی در تخمدان وجود داشته باشد که حین عمل جراحی تشخیص داده نشده باشند كه در این صورت امکان بروز مجدد این کیست در تخمدان وجود خواهد داشت.
يكي ديگر از روش هاي درمان كيست درموئيد با استفاده از طب سنتی است. يكی از این روش ها بادکش کردن زیر شکم است كه باعث افزایش خونرسانی به تخمدان و رحم مي شود و به کوچک شدن کیست ها كمك شاياني مي كند. طب سنتی معتقد است سرد شدن بیش از اندازه رحم می تواند مولد کیست باشد به همین سبب گرم نگه داشتن آن می تواند به از بين بردن کیست ها كمك كند. به همین جهت برای درمان انواع کیست ها از گیاهانی با طبع گرم مانند زیره، دارچین، زنجبیل، سیاه دانه و بومادران استفاده می كند. البته بايد توجه داشت که استفاده از روش‌های سنتی با مراجعه به پزشک متخصص طب سنتی امكان پذير است؛ در غير اين صورت تاثيري نخواهد داشت.
تشخیص به موقع کیست‌های تخمدان باعث می‌شود که درمان سريع تر آغاز شود و از بدخيم شدن كيست جلوگيري مي شود. اگر كيست رحم و تخمدان‌ها را درگیر کرده باشد، ممکن است فرد توانایی باروری را از دست بدهد. افرادي كه سابقه کیست تخمدان دارند، بهتر است با مرجعه به كلينيك وانجام سونوگرافی سالانه از سلامت تخمدان‌ها و رحم خود آگاه شوند زیر ا احتمال بازگشت کیست‌ها وجود دارد. اين کیست هامعمولا بی خطر هستند، اما بهتر است تحت نظر متخصصین زنان و زايمان قرار گيريد. بهتر است درصورت داشتن علائم فوق یا موارد مشابه به کلینیک های تخصصی مراجعه کنید تا تشخیص و درمان به موقع انجام گردد.