سرطان عنق رحم
امروزه سرطان عنق رحم یکی از شایع‌ترین سرطان‌های بانوان است. این سرطان از سلول‌های پوشش‌دهنده دهانه رحم و قسمت تحتانی رحم شروع می‌شود. سرطان عنق رحم ابتدا در سلول‌های سطحی پدیدار شده و به تدریج قادر به پیشرفت در بافتهای عمیق‌تر و مجاور خواهد بود. اما آیا سرطان دهانه رحم واگیردار است؟ پیشگیری از گسترش سرطان به سلول‌ها و اندام‌های دیگر بسیار مهم است چرا که عدم درمان به موقع قادر است اندام‌هایی چون مثانه، لگن، رکتوم و حتی ریه را درگیر کند. کلینیک فوق تخصصی ما با سال‌ها تجربه درخشان در حوزه تشخیص و درمان بیماری‌های مرتبط با زنان و نگاهی همه جانبه به کلیه نیازمندی‌های بانوان و در نهایت تجمیع کلیه خدمات مرتبط با آنها در یک مجموعه پاسخگوی کلیه نیازهای این حوزه از سلامت است. در صورت داشتن هر گونه علائم مرتبط با سرطان و یا برای چکاپ می‌توانید با شماره‌های مجموعه تماس حاصل فرمایید.
مطالب مورد استفاده در این مقاله
سرطان عنق رحم (گردن رحم) چیست؟
منظور از سرطان عنق رحم، رشد کنترل نشده سلول‌های غیر عادی در بافت پوششی دهانه رحم است. دهانه رحم بخشی از سیستم تولید مثل زنان است و در قسمت تحتانی رحم واقع شده و دهانه رحم به واژن را تشکیل می‌دهد.
سرطان گردن رحم یکی از شایع‌ترین دلایل مرگ و میر زنان در سراسر محسوب می‌شود و در رتبه چهارم سرطان‌ها قرار دارد. در حال حاضر، هر 2 دقیقه یک فرد به دلیل این بیماری از فوت می‌کند.
در سال 2020، آمار مرگ و میر ناشی از این نوع سرطان در جهان به بیش از 340000 نفر افزایش یافته و احتمالاً این رشد به ویژه در جوامع مستضعف و آسیب پذیر همچنان ادامه خواهد داشت. طبق اطلاعات فعلی 90٪ کل موارد مرگ و میر در کشورهایی با درآمد کم و متوسط روی می‌دهد، این امر عمدتاً به دلیل دسترسی ضعیف این جوامع به غربالگری و تشخیص زودهنگام و درمان است.
چه عواملی باعث بروز سرطان عنق رحم می‌شود؟
اکثراً سرطان عنق رحم به علت عفونت ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می‌شود. HPV گروهی از ویروس‌ها است که در سراسر جهان بسیار رایج است. بیش از 100 نوع HPV وجود دارد که حداقل 14 نوع آنها سرطانزا هستند (و در عین حال به عنوان انواع پرخطر شناخته می‌شوند). دو نوع HPV (16 و 18) باعث 70٪ سرطان‌های گردن رحم و ضایعات پیش سرطانی گردن رحم می شوند. همچنین شواهدی وجود دارد که HPV را با سرطان‌های مقعد، ولوو، واژن، آلت تناسلی و دهانی-حلقی ارتباط می‌دهد.
شایع‌ترین علائم سرطان عنق رحم چیست؟
مراحل اولیه سرطان عنق رحم معمولاً هیچ علائم و نشانه‌ای ایجاد نمی‌کند. علائم و نشانه‌های پیشرفته‌تر این سرطان عبارتند از:
- خونریزی غیرطبیعی واژن پس از رابطه جنسی، بین دوره‌های پریود یا پس از یائسگی
- ترشحات غیرطبیعی واژن (ترشحات آبکی، خونی که ممکن است تیره و بد بو باشد)
- درد لگن یا درد حین داشتن رابطه جنسی
کدام نشانه‌ها در مراحل انتهای سرطان عنق رحم بروز می‌کنند؟
- درد راجعه در پهلو یا اندام تحتانی
- وجود خون در ادرار
- خونریزی از رکتوم یا راست روده
- خونریزی شدید
- سوزش ادرار
- یبوست بهبود ناپذیر
- تورم پایدار یک یا هر دو اندام تحتانی
- نکروز
- بروز نتایج مثبت کاذب در پاپ اسمیر به دلیل التهاب و خونریزی
انواع سرطان گردن رحم کدامند؟
نوع سرطان گردن رحمی که دارید به تعیین پیش آگهی و درمان شما کمک می‌کند. انواع اصلی سرطان عنق رحم عبارتند از:
- کارسنیوم سلول سنگفرشی: این نوع از سرطان گردن رحم از سلول‌های مسطح و نازک (سلول‌های سنگفرشی) پوشاننده قسمت خارجی دهانه رحم که به داخل واژن امتداد می‌یابد، بوجود می‌آید. بیشتر سرطان‌های عنق رحم از نوع کارسینوم سلول سنگفرشی هستند و قابلیت انتقال به بافتهای اطراف را دارد.
- آدنوکارسینوم: این نوع از سرطان دهانه رحم بواسطه سلول‌های غد‌ه‌ای ستونی شکل پوشاننده کانال دهانه رحم بوجود می‌آید.
گاهی، درگیری هر دو نوع سلول در سرطان گردن رحم نقش دارند. ایجاد سرطان در سلول‌های دیگر گردن رحم به ندرت رخ می‌دهد.
عوامل خطر سرطان گردن رحم کدامند؟
عوامل خطر سرطان عنق رحم عبارتند از:
- شرکای جنسی متعدد: هرچه تعداد شرکای جنسی شما بیشتر باشد - و به همان میزان تعداد شرکای جنسی شریک زندگی شما بیشتر باشد - شانس شما برای ابتلا به HPV افزایش خواهد یافت.
- فعالیت جنسی زودهنگام: داشتن روابط جنسی در سنین پایین و نوجوانی قادر به افزایش خطر ابتلا به HPV است.
- سایر عفونتهای مقاربتی (STI): ابتلا به عفونتهای مقاربتی از جمله کلامیدیا، سوزاک، سفلیس و اچ آی وی / ایدز - خطر ابتلا به HPV را افزایش می‌دهند.
- سیستم ایمنی ضعیف: در صورتی که سیستم ایمنی بدن فرد به دلیل بیماری دیگری ضعیف باشد و همزمان به HPV نیز مبتلا باشد، احتمال ابتلا به سرطان گردن رحم در وی افزایش می‌یابد.
- سیگار کشیدن: سیگار کشیدن با سرطان گردن رحم سلول سنگفرشی همراه است.
روش‌های تشخیص سرطان گردن رحم کدام است؟
- تست پاپ اسمیر: یکی از بهترین روش‌های تشخیص سرطان گردن رحم است. هر چند پاپ اسمیر به عنوان یک روش تشخیصی برای انواع عفونتهای ویروسی از جمله HPV شناته شده است. در این تست سلول‌های دهانه رحم از نظر سرطانی و غیرسرطانی بودن و وجود ویروس HPV (پاپیلوم انسانی) چک می‌شوند.
- معاینه دهانه رحم: در این روش پزشک متخصص با استفاده از ابزاری به نام کولپوسکوپ دهانه رحم را مورد معاینه قرار می‌دهد. این ابزار برای پزشک امکان دید بهتری از نواحی داخل واژن فراهم می‌کند. بسیاری از ضایعات پیش سرطانی را می‌توان از طریق معاینه تشخیص داد. کولپوسکوپی گردن رحم روشی کاملاً بی خطر و بدون هر گونه عوارض است.
- بیوپسی یا برداشتن نمونه بافتی: در این روش برای بررسی وجود یا عدم وجود سلول‌های سرطانی قسمتی از بافت گردن رحم جدا می‌شود. احتمال دارد بیوپسی با بی‌حسی موضعی در مطب پزشک انجام شود. تنها روش قطعی تشخیص سرطان در ناحیه رحم بیوپسی است.
چه راهکارهایی برای پیشگیری از ابتلا به سرطان گردن رحم وجود دارد؟
- از پزشک خود در خصوص واکسن HPVسوال کنید. دریافت واکسن برای جلوگیری از عفونت HPV ممکن است خطر ابتلا به سرطان عنق رحم و سایر سرطان‌های مرتبط با ویروس HPV را کاهش دهد. از پزشک در خصوص مفید یا مضر بودن واکسن HPV برای خودتان سوال بپرسید.
- به شکل روتین آزمایشات پاپ خود را انجام دهید. آزمایش پاپ اسمیر می‌تواند بیماری پیش سرطانی دهانه رحم را تشخیص دهد، بدین ترتیب می‌توان آنها را کنترل و یا برای جلوگیری از سرطان گردن رحم تحت درمان قرار داد. اکثر سازمان‌های پزشکی به بانوان شروع انجام تست‌های روتین پاپ اسمیر را از 21 سالگی توصیه می‌کنند و پیشنهاد می‌دهند اینکار را هر چند سال یکبار تکرار نمایند.
- رابطه جنسی ایمن را تجربه کنید. با اقدامات پیشگیرانه مرتبط با عفونتهای مقاربتی مثل استفاده از کاندوم برای هر رابطه جنسی و محدودسازی تعداد شرکای جنسی، خطر ابتلا به سرطان گردن رحم کاهش خواهد یافت.
انواع روش‌های درمانی سرطان گردن رحم کدامند؟
انتخاب روش درمانی به فاکتورهای گوناگونی از جمله مرحله پیشرفت سرطان گردن رحم، وضعیت سلامت بیمار و … بستگی دارد. درمان انتخابی سرطان گردن رحم ممکن است جراحی، رادیوتراپی و شیمی‌درمانی یا ترکیبی از این روش باشد.
- رادیوتراپی: در این روش برای از بین بردن سلول‌های سرطانی از اشعه‌هایی با انرژی بالا، مشابه اشعه ایکس یا پروتون استفاده می‌شود. این روش درمانی به دو شیوه خارجی و داخلی و یا ترکیبی از هر دو انجام می‌شود. در روش خارجی تاباندن اشعه به توده سرطانی از خارج از بدن انجام شده و در روش داخلی از طریق واژن این کار انجام می‌شود. هر چند این نوع درمان می‌تواند باعث ایجاد یائسگی زودرس در زنان بارور شود.
- شیمی درمانی: در این روش درمانی با استفاده از مواد شیمیایی (درمان دارویی) سلول‌های سرطانی از بین می‌روند. این مواد شیمیایی به‌صورت تزریقی و یا خوراکی تجویز می‌شوند. گاهی برای درمان ترکیب دو روش شیمی درمانی با دوز پایین و رادیوتراپی تجویز می‌شود؛ چرا که به نظر می‌رسد شیمی درمانی می‌تواند باعث تشدید اثربخشی رادیوتراپی گردد. چنانچه سرطان در مراحل پیشرفته‌تر باشد، برای کنترل علائم بیماری شیمی درمانی با دوز بالا تجویز خواهد شد.
- تارگت تراپی (درمان هدفمند): این روش درمانی روی نقاط ضعف سلول‌های سرطانی متمرکز است. درمان هدفمند سلول‌های سرطانی را در محل این نقاط ضعف مهار کرده و این سلول‌ها را از بین می‌برد. معمولاً برای سرطان بسیار پیشرفته این درمان معمولا با شیمی درمانی ترکیب می‌شود.
- ایمونوتراپی: این روش درمانی دارویی به سیستم ایمنی در مبارزه با سرطان کمک می‌کند. احتمال عدم فعال شدن سیستم ایمنی علیه سلول‌های سرطانی در حالت معمول وجود دارد؛ چراکه سلول‌های سرطانی با تولید پروتئین‌هایی از دید سلول‌های ایمنی مخفی می‌مانند. ایمونوتراپی بر مبنای شناخت این پروتئین‌ها عمل می‌کند.
- جراحی: گاهی مناسب‌ترین روش درمانی سرطان عنق رحم در مراحل ابتدایی جراحی است. در چنین شرایطی جراحی برای خروج توده‌های سرطانی، جراحی جهت خروج دهانه رحم و انجام جراحی برای خروج کامل رحم و دهانه آن صورت می‌گیرد.
انواع روش‌های جراحی سرطان گردن رحم کدامند و چگونه انجام می‌شوند؟
- جراحی جهت خروج توده‌های سرطانی: گاهی توده‌های سرطانی موجود در دهانه رحم خیلی کوچک هستند و می‌توان آنها را با یک جراحی ساده از رحم خارج کرد. با این روش امکان و احتمال بارداری برای فرد در آینده وجود دارد.
- جراحی جهت خروج دهانه رحم: در مراحل اولیه سرطان گردن رحم می‌توان با برداشت کامل دهانه رحم، بدون نیاز به خارج کردن کل رحم از پیشرفت بیشتر بیماری جلوگیری کرد. در این شیوه درمانی نیز امکان بارداری در آینده وجود دارد.
- جراحی برای خروج کامل رحم و دهانه آن: در صورت پیشرفت سرطان و در مراحل نهایی آن گاهی به اجبار لازم است رحم، غدد لنفاوی اطراف و دهانه رحم به طور کامل خارج شوند.
شیوه‌های مختلف درمان برای مراحل گوناگون سرطان عنق رحم کدام است؟
- مرحله اولیه سرطان گردن رحم: در این مرحل سلول‌های سرطانی تنها در سرویکس مشاهده می‌شوند. در صورت تشخیص و تشخیص زودهنگام سرطان گردن رحم، معمولاً بیماری از طریق جراحی با رادیوتراپی یا ترکیبی از هر دو درمان انجام می‌شود.
- سرطان گرن رحم پیشرفته: در این مرحله سلول‌های سرطانی داخل سرویکس با رشد خود به قسمت فوقانی واژن و بافتهای اطراف نیز گسترش یافته اما لگن و قسمت تحتانی واژن هنوز آلوده نشده‌اند. وقتی سرطان گردن رحم پیشرفت کرد، برای درمان سرطان اغلب از رادیوتراپی همراه با شیمی درمانی یا بدون شیمی درمانی استفاده می‌شود. در بعضی موارد، درمان‌ها می‌توانند تأثیر طولانی مدت از جمله برداشتن رحم، یائسگی زودرس و ناباروری بدنبال داشته باشند.
- تسکین سرطان گردن رحم: در این مرحله سلول‌های سرطانی با آلوده کردن دیواره لگن و قسمت تحتانی واژن و مسدود کردن حالب‌های کلیه (مجاری خروج ادرار از کلیه) پیشرفت کرده و در شرایط وخیم‌تر حتی می‌تواند به اندام‌های دیگری چون مثانه، رکتوم و یا ریه گسترش یابد. هنگامی که سرطان گردن رحم قابل درمان نیست، روش‌هایی وجود دارد که می‌تواند پیشرفت آن را کاهش دهد، درد را تسکین داده و کیفیت زندگی افراد را افزایش داده و بهبود بخشد.
و کلام آخر
در مقاله حاضر سعی کردیم به تفضیل علائم، علل بروز و روش‌های درمانی سرطان عنق رحم یا گردن رحم را شرح دهیم. در صورت مواجه با هر یک از علائم و یا داشتن عوامل خطر که ممکن است به بروز سرطان منتهی شود حتماً برای بررسی‌های بیشتر به پزشک متخصص مراجعه نمایید. حتی در صورتی که مشکوک به سرطان نیستید نباید چکاپ روتین خود را فراموش کنید. درمان این بیماری در مراحل اولیه و تشخیص زودهنگام برای جلوگیری از گسترش آن حیاتی است. مرکز تخصصی ما با بهره‌مندی از پزشکان متعهد و ابزارهای مناسب سابقه طولانی در این حوزه از سلامت بانوان دارد و تنها مرکزی است که با تجمیع کلیه خدمات مرتبط با بانوان نیازهای آنها را برآورده ساخته است. برای کسب مشاوره و دریافت نوبت ویزیت می‌توانید با شماره‌های ذیل تماس حاصل نمایید.